نگرش‌های قدیمی، پای زنان را از معادن می‌بُرد
وجود زنان موفق در معادن، حاکی از آن است که حتی اگر معدنکاری فعالیتی مردانه باشد، زنان نیز می‌توانند از سردمداران و مهره‌های اصلی و مهم این مشاغل محسوب شوند؛ به همین جهت کارشناسان و فعالان بخش معدن به‌ویژه زنان شاغل در این حوزه معتقدند تغییر نگرش جامعه در زمینه اشتغال زنان در تمامی مباحث اقتصادی امری ضروری در روزگار امروز است، چراکه پیشرفت و توسعه جز با همکاری و تعامل افراد متخصص به‌دست نمی‌آید.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، زنان نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و در جهان امروزی نمی‌توان تنها نقش آنان را در چارچوب امور منزل محصور دانست. تغییر نگرش جوامع به حضور زن در جامعه‌هایی مستقل از فرهنگ مردسالارانه، طی قرن‌ها تلاش و مبارزه بی‌وققه و حتی پرداخت غرامت‌هایی سنگین توسط زنان رخ داد، اما وجود موانع و مخالفت‌های گاها طاقت‌فرسا بر سر فعالیت و اشتغال آنان، همچنان انکارناپذیر است؛ فعالیت مربوطه هم هرقدر به‌اصطلاح مردانه‌تر، ناهمواری مسیر بیشتر.
اما هنوز کسی نتوانسته توضیح دهد که برچسب‌های جنسیتی که در تمام فرهنگ‌های 7 قاره به مشاغل زده می‌شود براساس کدام مقیاس تعیین شده‌اند. کار در معدن که از سخت‌ترین مشاغل جهان محسوب می‌شود، جزو همان کارهای مردانه‌ای است که حضور زنان در آن باعث شگفتی شده و همواره ازسوی مردان و حتی برخی زنان، در زمینه آن موضع‌گیری شده و مخالفت‌ها و اعتراضاتی را به‌دنبال داشته است.
مشکلات معدنی زنانه یا مردانه نیستند
رقیه کارگر، فعال معدنی موانع معدنکاری را نگاه جنسیتی ندانسته و گفت: مشکلاتی که در راه فعالیت‌های معدنی وجود دارد را نمی‌توان زنانه یا مردانه دانست. این موانع گریبانگیر تمام فعالان معدنی است و معدنکاری را هم برای فعالان زن و هم مرد دشوار کرده است.
از جمله این مشکلات می‌توان به تصمیماتی که توسط نهادهای دولتی اتخاذ می‌شود، اشاره کرد. وی در ادامه تصریح کرد: بخشنامه‌ای به‌تازگی ازسوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ شده که طبق آن اگر معادن فعال نباشند، مجوزهای فعالیت این معادن ابطال و از صاحبان آنها سلب می‌شود، این در حالی است که روزها و ماه‌های کرونایی را می‌گذرانیم و با گسترش این ویروس بیشتر فعالیت‌های معدنی به تعویق افتاده و حتی برخی از معادن به‌ناچار برای مدتی کوتاه تعطیل شدند. در شرایط فعلی صدور این بخشنامه باری به دوش فعالان معدنی اضافه کرد.
کارگر در ادامه «افزایش حقوق دولتی» را از دیگر مسائل مهم امروزه معادن عنوان کرد و گفت: مشکل دیگری که به آن می‌توان اشاره کرد، افزایش ۴۰۰ درصدی حقوق مالکانه پرداختی معادن به دولت است.در سال گذشته به‌دلیل شیوع ویروس کرونا و همچنین مشکلات اقتصادی جاری در کشور، معادن نیز مانند سایر بخش‌های اقتصادی درگیر نوسان و حتی رکودهای منحصر به خود بوده‌اند و راندمان بخش معدن به این میزان افزایش نیافت، به همین جهت این افزایش حقوق از نظر کارشناسان و فعالان این بخش منطقی و دارای پیامدهای مثبت به‌نظر نمی‌رسد. انتظار می‌رود امسال مسئولان دولتی طبق شعار رهبر معظم انقلاب عمل کرده و تصمیمات خود را با رویکرد مانع‌زدایی‌ها اتخاذ کنند.
تعامل زنان با معدنکاران مرد
رقیه کارگر در ادامه به همکاری محلی‌ها با معدنکاران زن اشاره کرد و آن را یکی از نقاط مثبت در شرایط موجود دانست. او در این زمینه گفت: برخی از معدنکاران مباحثی پیرو تعارضات بین معدنکاران و ساکنان مناطق معدنی و محلی عنوان می‌کنند. خوشبختانه می‌توانم بگویم فعالان زن حوزه معدن به‌خوبی با روستاییان و اهالی منطقه رابطه عاطفی برقرار کرده و ضمن دوستی، احترام متقابلی بین آنها حکمفرماست و از این نظر مشکلی وجود ندارد.من هم این تجربه را داشته و دارم. اما درباره مقاومت برخی کارگران یا پیمانکاران و معدنکاران در برابر یک فعال معدنی زن، می‌توان گفت تا حدودی این امر صحیح است و در بعضی موارد می‌تواند منجر به بروز تعارضات شود. در این موارد سعی می‌کنیم با انتصاب مدیر مسئول مرد از بروز این اتفاقات پیشگیری کنم یا در مواردی نیز خودم وارد میدان کارهای عملی (مثل کار با لودر) می‌شوم و با این اقدام کفایت و توانایی من برای سایرین مشخص و تنش‌ها برطرف می‌شود.
سهمیه کم اشتغال زنان
شهناز نوایی، دبیر اجرایی کمیته حفاران غیرنفتی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به مشکلات روز اشتغال زنان به‌ویژه در بخش معدن کشور اشاره کرد و گفت: از زمانی که در بخش معدن شاغل شدم، موانعی را به‌دلیل زن بودن مشاهده نکردم و تمام تلاش خود را برای انجام تمامی کارها پابه‌پای مردان به‌کار گرفتم، اما مسئله‌ای که همواره مطرح است، بحث استخدام زنان در شرکت‌های معدنی به‌ویژه شرکت‌های خصوصی است.به‌طور معمول نه‌تنها در بخش معدن بلکه در اغلب مراکز و شرکت‌ها میزان استخدام زنان بسیار کمتر از مردان است و این خود یک محدودیت برای اشتغال زنان محسوب می‌شود.
وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: متاسفانه امروزه نه‌تنها در ایران بلکه در سایر کشورها این رویه وجود دارد و در تمامی بخش‌ها از زنان توانمند و تحصیلکرده دارای صلاحیت کمتر استفاده می‌شود و سهمیه حضور آنان در مشاغل مختلف به‌ویژه در بخش معدنی نسبت به آقایان بسیار کمتر است.
عقاید سنتی مانع حضور زنان
این فعال معدنی در ادامه به برخی از دلایل کم بودن اشتغال زنان در معادن پرداخت. او در این باره گفت: توان فیزیکی محدود زنان نسبت به مردان یکی از دلایل مطرح شده در بکارگیری کمتر زنان در معادن است، اما از نظر توانایی فنی و اجرایی زنان ثابت کرده‌اند چیزی از معدنکاران مرد کم ندارند و حتی در برخی مواقع جلوتر و پیشروتر از آنان بوده‌اند.
یکی دیگر از مشکلات موجود در بحث اشتغال زنان در معادن، نگرش و تفکر حاکم در جوامع است که گاهی زنان را هم‌پای مردان توانمند در نظر نمی‌گیرند، به همین جهت پیمانکاران یا صاحبان معادن از زنان در امور مدیریتی و اجرایی معدنی بهره نمی‌گیرند و در پایان مشاهده می‌شود که استخدام نیروی زن در فعالیت‌های معدنی بسیار کم است و صاحبان معادن ترجیح می‌دهند از نیروی مرد بیشتر استفاده کنند.
نوایی در ادامه یکی از عقاید سنتی حاکم را مردانه بودن مشاغل معدنی عنوان کرد. او در این باره گفت: برخی افراد معتقدند معادن دارای فضایی مردانه هستند و زنان با ماهیت این فعالیت‌ها ارتباطی ندارند. می‌توان گفت این نگرش‌ها تنها در بخش معدن وجود ندارد و در سایر مشاغل نیز این دیدگاه‌ها دیده می‌شود.
وی افزود: با وجود آنچه بیان شد تجربه نشان می‌دهد زنان ارزش و جایگاه کار را بیشتر می‌دانند و پیگیری‌های دقیق‌تر و جدی‌تری دارند. در همین راستا به‌نظر من باید تفکرات رایج در جامعه تغییر یافته و به‌شکل مطلوب‌تر و مناسب‌تری از حضور زنان در مشاغل استقبال و بهره‌برداری شود.
سخن پایانی
وجود زنان موفق در معادن، حاکی از آن است که حتی اگر معدنکاری فعالیتی مردانه باشد، زنان نیز می‌توانند از سردمداران و مهره‌های اصلی و مهم این مشاغل محسوب شوند؛ به همین جهت کارشناسان و فعالان بخش معدن به‌ویژه زنان شاغل در این حوزه معتقدند تغییر نگرش جامعه در زمینه اشتغال زنان در تمامی مباحث اقتصادی امری ضروری در روزگار امروز است، چراکه پیشرفت و توسعه جز با همکاری و تعامل افراد متخصص به‌دست نمی‌آید.
* صمت
