تجهیزات معدنی با ارز آزاد وارد می‌شوند
وجود عرصه مناسب برای واردات تجهیزات فعالیت‌های معدنی، یکی از مواردی است که در رشد و توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور بسیار موثر است، اما نرخ بالای ارز برای واردات، یکی از موانعی است که معدنکاران را از واردات و تجهیز معادن به ماشین‌آلات روزآمد جهانی بازمی‌دارد؛ از همین رو به‌نظر می‌رسد باید برنامه‌ریزی مناسب و تمهیداتی ازسوی مسئولان و نهادهای مربوطه دولتی برای حمایت از فعالان معدنی اتخاذ شود.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، تامین ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی از موضوعات مهمی است که همواره دغدغه فعالان این بخش و معدنکاران بوده است. لازم به یادآوری نیست که در صورت کمبود ماشین‌آلات در فعالیت‌های معدنی، صاحبان معادن دچار مشکل شده و چرخ بخش معدن و صنایع معدنی کشور نمی‌چرخد. تکیه به تولیدات داخلی در این حوزه سال‌ها پیش در دستور کار قرار گرفت که در خلال اظهارنظرهای موافقان و مخالفان متعدد، پروژه ناتمام رها شد و ایران همچنان به واردات تجهیزات معدنی وابسته است. البته نرخ بالای ارز و کمبود حمایت‌های دولتی، واردات را برای صاحبان معادن دشوار کرده و قسمت اعظمی از فعالان این بخش با ماشین‌آلات فرسوده در حال معدنکاری هستند.
فرسودگی تجهیزات معدنی
حجت‌الله دریانی، فعال معدن زغال‌سنگ شرایط تامین تجهیزات معادن زغال‌سنگ را به‌نسبت مطلوب خواند و ضمن گلایه از فرسودگی ماشین‌آلات موجود در معادن اظهار کرد: می‌توان گفت تمام ماشین‌آلات موجود در فعالیت‌های معدنی کشور به‌ویژه در معادن زغال‌سنگ، وارداتی هستند، چراکه ماشین‌آلات این بخش (چه در معدنکاری و چه در حمل‌ونقل) باید ویژگی‌های معین و استانداردهای مشخصی را دارا باشند که تنها تجهیزات وارداتی این مشخصه‌ها را دارند؛ بنابراین اغلب معادن کشور (به‌ویژه معادن زغال سنگ) از ماشین‌آلات خارجی استفاده می‌کنند.
وی در ادامه افزود: مشکلی که امروزه در معادن وجود دارد، فرسودگی این تجهیزات است که مشکلاتی را برای فعالیت‌های معدنی به‌وجود آورده و از سرعت اقدامات این بخش کاسته است؛ به‌عبارت دیگر کهنه بودن و فرسودگی ماشین‌آلات مورداستفاده در معادن، یکی از معضلاتی است که برای رفع آن باید اقداماتی جدی صورت گیرد.
واردات با ارز آزاد
این فعال معدنی، مهم‌ترین دلیل نوسازی نشدن تجهیزات معدنی را کمبود حمایت‌های دولتی در تهیه ارز برای واردات دانست. او در این باره گفت: امروزه واردات ماشین‌آلات معدنی با ارز آزاد انجام می‌شود و به همین دلیل واردات این تجهیزات مبالغ سنگینی را می‌طلبد که تامین آن برای فعالان معدنی دشوار است، این در حالی است که هیچ گونه حمایت دولتی برای سهولت تامین ارز برای معدنکاران در نظر گرفته نشده و به همین دلیل فعالان معدنی توانایی تعویض تجهیزات کهنه با نو را ندارند و مجبور به استفاده از ماشین‌آلات فرسوده هستند. می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین مشکلات امروزه صاحبان معادن و فعالان معدنی، کمبود حمایت‌های دولتی برای تهیه ارز واردات ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی به کشور است.
شکست تولیدات داخلی
دریانی در ادامه به نقش و توانایی تولیدکنندگان داخلی تجهیزات معدنی اشاره کرد و گفت: در سال‌های گذشته برخی شرکت‌های داخلی به سمت تولید تجهیزات و ماشین‌آلات فعالیت‌های معدنی حرکت کردند تا معادن را از واردات این دستگاه‌ها بی‌نیاز کنند، اما مسائل متفاوتی باعث به سرانجام نرسیدن این اهداف شده و همچنان واردات تنها راه تامین تجهیزات فعالیت‌های معدنی است.
وی در ادامه افزود: از جمله دلایل به‌نتیجه نرسیدن تولید داخلی تجهیزات معدنی می‌توان به کم‌توجهی به استانداردهای مورد نیاز تجهیزات معدنی در تولیدات داخلی اشاره کرد.همچنین به‌دلیل آنکه نیاز کشور بسیار بیشتر از میزان تولید شرکت‌های داخلی بوده و نیز تیراژ اندک این تولیدات و به‌تبع آن بهای تمام‌شده بالا در قیاس با تجهیزات مشابه خارجی، تولیدات داخلی موفق به تصاحب بازارهای داخلی نشدند؛ به‌عبارت دیگر واردات تجهیزات خارجی نسبت به خرید تولیدات داخلی برای صاحبان معادن به‌صرفه‌تر بود.
وی همچنین در ادامه سخنان خود گفت: برخی شرکت‌ها برای مدتی توانستند تجهیزاتی با نرخ قابل رقابت و مناسب به بازار عرضه کنند، اما از آنجایی که این ماشین‌آلات در تامین استانداردها و ویژگی‌های لازم فعالیت‌های معدنی از جمله استانداردهای مربوط به معادن زغال سنگ ناتوان بودند، حضور آنها در معادن منتفی شد.
واردات تجهیزات معادن زغال سنگ
این فعال معدنی در ادامه واردات ماشین‌آلات موردنیاز معادن زغال سنگ را آزاد اعلام کرد و درباره برخی بحث‌های مطرح شده پیرو ممنوعیت واردات ماشین‌آلات معدنی و راهسازی در رده تولیدات هپکو گفت: خوشبختانه ما برای تامین تجهیزات مورد نیاز خط تولید و فعالیت‌های معدنی زغال سنگ، مشکلی نداریم. در حال حاضر معادن زغال سنگ تجهیزات و ماشین‌آلات موردنیاز خود (چه برای فعالیت‌های معدنی و چه اقدامات مربوط به حمل‌ونقل) را بدون محدودیت و ممنوعیت از راه واردات تامین می‌کنند.
وی در ادامه سخنان خود به برخی ممنوعیت‌های وارداتی اشاره کرد و گفت: ممنوعیت واردات تجهیزات راهسازی و معدنی شامل تجهیزات در حال تولید در کشور است؛ به‌معنای دقیق‌تر برای واردات ماشین‌آلات راهسازی و معادن که تولیدکننده داخلی توانایی تامین آنها برای صنایع و معادن را دارد، مانع ایجاد شده است، اما تجهیزاتی را که در رده تولیدات شرکت‌های داخلی نبوده و تولیدکننده ایرانی توانایی ساخت و تامین الزامات و استانداردهای آن را ندارد، می‌توان وارد کرد و محدودیتی وجود ندارد.
تامین ارز در معادن کوچک
ناصر تقی‌زاده، مدیرعامل چادرملو به مشکل تامین منابع مالی موردنیاز واردات در معادن کوچک و متوسط اشاره کرد و گفت: تجهیزاتی که امروزه در معادن از آنها استفاده می‌شود، متاسفانه فرسوده هستند و صاحبان معادن و همچنین فعالان معدنی اغلب توانایی تعویض آنها را ندارند، زیرا با قیمت‌های فعلی بازارهای جهانی و همچنین نرخ بالای ارز در کشور ما، برای بیشتر پیمانکاران و فعالان معدنی به‌ویژه بخش خصوصی و معادن کوچک که منابع مالی محدودتری دارند، به‌صرفه نیست که اقدام به واردات تجهیزات کرده و از فناوری روز جهانی استفاده کنند.
وی در ادامه افزود: شرکت‌های بزرگ معدنی ارز کافی در اختیار دارند تا از پیمانکاران تا حدی برای تامین تجهیزات و واردات ماشین‌آلات حمایت کنند. البته نباید حضور موثر صندوق ضمانت صادرات ایران در تامین بخشی از منابع مالی موردنیاز معادن برای خرید و واردات تجهیزات را نادیده گرفت و خوشبختانه امروزه شاهد حمایت‌ّهای این صندوق از معدنکاران کشور هستیم.
ایمن بودن معادن
تقی‌زاده در ادامه سخنان خود به سامانه موجود ثبت‌سفارش ماشین‌آلات معدنی اشاره کرد و گفت: جای خوشحالی است که سامانه ثبت‌سفارش ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت دوباره باز شده و فعالان می‌توانند تجهیزات موردنیاز خود را از این طریق سفارش دهند، زیرا از این طریق لیست مناسبی از نیازهای معدنی کشور تهیه می‌شود و برای رفع آن در ادامه تمهیدات مناسبی ازسوی مسئولان شکل می‌گیرد.
وی درباره ایمنی تجهیزات موجود در معادن اظهار کرد: در حال حاضر می‌توان گفت ایمنی تجهیزات و ماشین‌آلاتی که در معادن به کار گرفته شده‌اند، مناسب است و تا امروز تلفاتی ناشی از استفاده از این تجهیزات در بخش معدن و صنایع معدنی نداشته‌ایم، اما نباید فراموش کرد که تجهیزات فعلی معادن فرسوده هستند و بهتر است با واردات ماشین‌آلات روزآمد جهانی ضمن نوسازی بخش فنی معادن، بهره‌وری با سرعت و کیفیت بالاتری در معادن صورت می‌گرفت.
سخن پایانی...
وجود عرصه مناسب برای واردات تجهیزات فعالیت‌های معدنی، یکی از مواردی است که در رشد و توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور بسیار موثر است، اما نرخ بالای ارز برای واردات، یکی از موانعی است که معدنکاران را از واردات و تجهیز معادن به ماشین‌آلات روزآمد جهانی بازمی‌دارد؛ از همین رو به‌نظر می‌رسد باید برنامه‌ریزی مناسب و تمهیداتی ازسوی مسئولان و نهادهای مربوطه دولتی برای حمایت از فعالان معدنی اتخاذ شود.
* صمت
