به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران،  براساس آخرین آمار رسمی ۶ درصد مجموع معادن کشور، ۵.۱ درصد از ذخایر قطعی، ۲.۴ درصد استخراج اسمی و ۸.۵ درصد اشتغال در حوزه معادن کشور مربوط به خراسان جنوبی است و چهارمین استان معدنی کشور محسوب می‌شود.

خراسان جنوبی به دلیل قرار گرفتن در موقعیت خاص زمین شناسی و اینکه از ۶۵ نوع ماده معدنی شناخته شده در کشور حدود ۵۰ نوع آن در این استان است، به عنوان بهشت معادن نام برده می‌شود.

مجموعه متنوع و ارزشمند از مواد معدنی شامل زغال‌سنگ، سنگ آهن، دولومیت، آندالوزیت، انواع سنگ‌های تزئینی شامل گرانیت، مرمریت، تراورتن مرمر و مجموعه کانی‌های کم‌نظیر از جمله کرومیت، منیزیت، آزبست، هونتیت در کنار ذخایر ذخایر فلزی مس، طلا، سرب، سیلیس، فلورین، پتاس و سرب و روی و خاک‌های صنعتی ارزش این خاک کویری را به وضوح نشان می‌دهد.

از این رو بهره‌برداری از این ظرفیت خدادادی به منظور توسعه پایدار استان خراسان جنوبی در دستور کار دولت تدبیر و امید قرار گرفت و در سال‌های اخیر گام‌های موثری برای اکتشاف و استخراج معادن استان توسط سازمان‌های توسعه‌گرای دولتی برداشته شده است.

یکی از این اقدامات شاخص که با مشارکت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در دولت یازدهم آغاز شد، انجام عملیات ژئوفیزیک هوایی در خراسان جنوبی بود و در این مدت ۸۶ هزار کیلومتر مربع از وسعت استان نخستین بار تحت مطالعات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفت.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در این باره گفت: انجام عملیات ژئوفیزیک هوایی در وسعت ۸۶ هزار کیلومتر مربع منجر به شناسایی ۱۰۷ محدوده مستعد معدنی با ۷۲ میلیارد تومان اعتبار شد.

عباس جرجانی افزود: در مجموع سال ۹۷ مطالعات اکتشافی اولیه به اتمام رسید و آزادسازی پهنه‌ها و محدوده‌های اکتشافی راکد و غیرفعال به مساحت ۳۵ هزار کیلومتر مربع در سطح استان شامل ۲۶۳ محدوده و ۱۰ پهنه اکتشافی و اعلام فراخوان عمومی از طریق سامانه کاداستر در دستور کار قرار گرفت.

وی تصریح کرد: بیش از ۴۰ درصد مطالعات ژئوفیریک هوایی که در کشور تهیه شده، مربوط به خراسان جنوبی است.

رییس سازمان صنعت خراسان جنوبی گفت: انجام مطالعات اکتشافی ژئوفیزیک هوایی و ارائه نتایج حاصل از پردازش داده‌ها و معرفی ۳۰ محدوده امیدبخش معدنی توسط سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در بیش از ۲۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع و انجام مطالعات و معرفی مناطق امیدبخش معدنی توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در بیش از ۲۵ هزار کیلومتر مربع بخشی از این فعالیت‌ها است.

وی ادامه داد: همچنین اکتشاف نوار مرز در پهنه‌ای به مساحت ۶ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع و معرفی سه محدوده امیدبخش معدنی توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، اکتشاف در پهنه ایران مرکزی (عروسان، مهرجان، حلوان) و معرفی ۹ محدوده امیدبخش در حوزه استان به مساحت هشت هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع توسط ایمیدرو و اکتشاف در پهنه لوت شمالی به مساحت هفت هزار و ۱۸۰ کیلومتر مربع و معرفی ۱۶ محدوده امیدبخش در حوزه استان توسط ایمیدرو از دیگر فعالیت‌ها در حوزه عملیات ژئوفیزیک هوایی بوده است.

جرجانی گفت: خراسان جنوبی استانی کاملا معدنی است و از نظر توسعه صنعتی و معدنی ظرفیت‌های فراوانی دارد که این ظرفیت‌ها در حال تبدیل شدن به بالفعل هستند.

وی عنوان کرد: در سال‌های گذشته معادن زیادی با همکاری و مشارکت بخش خصوصی در استان شناسایی و فعال شده که امید است ظرفیت‌سازی ایجاد شده با شدت بیشتری پیش برود تا از ظرفیت‌های استان زرخیر خراسان جنوبی نهایت استفاده صورت گیرد.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی افزود: ۶۷۸ معدن در حال بهره‌برداری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا سال جاری در این استان به بهره‌برداری رسیده که این تعداد نسبت به ابتدای دولت یازدهم رشد ۱۰۹ درصدی را نشان می‌دهد.

وی بیان کرد: یکی از مسیرهای توسعه پایدار استان براساس دستورالعمل ستاد توسعه خاوران (متشکل از نمایندگان بخش دولتی و خصوصی) استفاده از ظرفیت‌های معدنی و توسعه فراوری مواد معدنی در نظر گرفته شده است چراکه معتقدیم صنعت، معدن و تجارت بر پایه معدن توسعه می‌یابد.

ستاد توسعه خاوران با هدف به‌کارگیری همه ظرفیت‌های بخش دولتی و خصوصی در فضایی هم‌افزا برای دستیابی به توسعه پایدار، همه‌جانبه و متوازن در خراسان جنوبی ۱۷ دی امسال در خراسان جنوبی راه‌اندازی شد.

شناسایی فرصت‌ها و مزیت‌ها به صورت نقطه به نقطه، ارائه ایده‌های خلاقانه برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از آنها، جذب سرمایه‌گذاران به ویژه مردم به عنوان سرمایه‌گذاران واقعی و عملیاتی کردن ایده‌ها از اصلی‌ترین برنامه‌های ستاد توسعه خاوران است و معدن در این زمینه جایگاه ویژه‌ای دارد.

جرجانی با اشاره به اشتغال بیش از ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر در معادن خراسان جنوبی گفت: معادن در همه شهرستان‌های استان فعال بوده و هر شهرستان ظرفیت خاصی دارد همچنین برخی شهرستان‌ها به عنوان بهشت معدنی از انواع ظرفیت‌های معدنی برخوردار هستند.

وی شهرستان طبس را خاستگاه زغال‌سنگ کشور معرفی کرد و افزود: براساس آمار بیش از ۷۵ درصد زغال‌سنگ کشور در طبس وجود دارد که سهم قابل توجهی از نیاز صنایع فولادی کشور را تامین می‌کند.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر تعداد ۳۰ معدن زغال در شهرستان طبس مشغول فعالیت است.

حوضه زغالدار طبس با وسعتی بالغ بر ۳۰ هزار کیلومتر مربع و ذخیره اکتشافی بیش از ۲ میلیارد تن زغال سنگ کک شو و حرارتی، غنی‌ترین و بزرگترین ناحیه زغالی ایران به شمار می‌رود و ناحیه پروده با وسعت یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع و ذخیره زمین شناسی ۱.۱ میلیارد تن زغال سنگ کک شو، یکی از چهار ناحیه حوضه زغالی طبس و بزرگترین حوضه زغال سنگ کک شو ایران است.

جرجانی از شهرستان بشرویه نیز به عنوان قطب معادن سرب و روی استان یاد کرد و افزود: تامین زیرساخت های معادن سرب و روی بشرویه جزو سه پروژه بزرگ زیرساختی استان در حوزه معدن و از اولویت‌های سازمان است که اقدامات خوبی در این خصوص صورت گرفته است‌.

وی وجود معادن بنتونیت را از جمله ظرفیت‌های مهم شهرستان‌های سرایان و فردوس اعلام کرد و گفت: این شهرستان‌ها بهترین بنتونیت کشور را دارند و اکنون ۲۱ معدن بنتونیت با سرمایه‌گذاری اولیه بیش از ۳۵ میلیارد ریال در شهرستان فردوس در حال فعالیت هستند که ظرفیت بسیار خوبی را در حوزه این ماده معدنی مهم ایجاد کرده است.

بنتونیت سرایان عنوان بهترین بنتونیت جهان را بر خود دارد و از ۷۴ واحد معدنی موجود در این شهرستان، ۵۷ واحد با ذخیره بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن، مربوط به بنتونیت است.

در حال حاضر پنج واحد فرآوری بنتونیت در شهرستان سرایان فعالیت دارند که با اشتغال‌زایی برای ۵۳ نفر به صورت مستقیم، سالانه ۱۳۶ هزار تن پودر بنتونیت تولید می‌کنند.

۲ واحد فرآوری دیگر نیز با پیشرفت فیزیکی بالای ۹۰ درصد در حال راه اندازی خط تولید است که با فعالیت این دو واحد ۲۸ نفر به صورت مستقیم مشغول به کار شده و سالانه ۸۰ هزار تن به تولیدات پودر بنتونیت شهرستان افزوده می‌شود.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: تاکنون بیش از ۵۰ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی در استان شناسایی شده که سرایان یکی از شهرستان‌های شاخص در  خصوص بهره‌مندی از سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در استان است.

وی با اشاره به شناسایی پنج معدن طلا در شهرستان خوسف افزود: بهمن امسال نخستین شمش طلای استان خراسان جنوبی در مجتمع معدنی طلای شادان رونمایی شد.

جرجانی عنوان کرد: با راه‌اندازی پنج معدن طلا در شهرستان خوسف به ویژه بهره‌برداری از ۲ کارخانه فراوری تا نیمه اول سال ۱۴۰۰ شاهد رشد خوبی در زمینه اشتغال و رفع بیکاری در این منطقه خواهیم بود.

وی وجود معادن منیزیت را از جمله ظرفیت‌های مهم شهرستان مرزی سربیشه برشمرد و گفت: کارخانه اکسید منیزیم سربیشه نخستین و بزرگترین کارخانه فرآوری منیزیت و تولید انواع اکسید منیزیم در کشور است که محصولات تولیدی آن منحصر به فرد بوده و توانسته جایگزین فرآورده‌های وارداتی مشابه شود.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی افزود: نهبندان نیز با داشتن ۲۳ نوع ماده معدنی از شهرستان‌های معدنی استان و کشور است و معادن فعال از قبیل گرانیت‌های شاهکوه، طلا، آهن، لیتیوم و اکسید منیزیم این شهرستان را به عنوان قطب معدنی معرفی کرده است.

وی با اشاره به معادن مس، سنگ آهن و سنگ‌های نیمه قیمتی به عنوان ظرفیت‌های معدنی شهرستان‌های قاینات و زیرکوه گفت: تکمیل زنجیره تولید مواد معدنی شاخص به عنوان یک ظرفیت و مزیت استان همچنین راه‌اندازی واحدهای صنعتی مبتنی بر معدن و ایجاد ارزش افزوده و اشتغال پایدار، ایجاد و توسعه صنایع معدنی حول ظرفیت‌های بخش معدن استان در اولویت و دستور کار ویژه این سازمان است.

استاندار خراسان جنوبی هم طی بازدیدهایی که از معادن شاخص و واحدهای تولیدی معدنی شهرستان‌هایی مانند طبس، سرایان، نهبندان، سربیشه و سایر داشته است با تاکید بر جایگاه مطلوب ذخایر معدنی استان، این ظرفیت‌ها را فرصت مطلوبی برای ایجاد اشتغال و درآمدزایی برشمرد و گفت: از بخش خصوصی متقاضی فعالیت در حوزه معدن حمایت می‌شود.

حمید ملانوری معدن را یکی از ظرفیت‌های بی‌بدیل استان معرفی کرد و گفت: در وهله اول باید کار مطالعات و اکتشافات مرتبط با آن صورت گرفته همچنین نوع ذخیره و میزان ذخیره معدنی نیز مشخص شود که برخی از این اقدامات صورت گرفته است.

وی افزود: از طرف دیگر بهره‌برداری از معادن در خراسان‌جنوبی باید در اختیار افراد دارای صلاحیت و اهلیت قرار گیرد در غیر این صورت نتیجه مد نظر از بهره‌برداری از معادن را به دست نخواهیم آورد.

استاندار خراسان جنوبی با تاکید بر اینکه در حوزه معدن یکی از ایرادات اصلی در خراسان ‌جنوبی موضوع خام‌فروشی است گفت: اگر می‌خواهیم از ظرفیت معادن در خراسان‌ جنوبی سودآوری داشته باشیم باید فرآوری را جدی گرفته و واحدهای مرتبط با آن در استان فعال شود.

وی اظهار داشت: در حال حاضر در خراسان‌جنوبی شرایط برای سرمایه‌گذاری در حوزه فرآوری محصولات معدنی فراهم است و می‌توان در این زمینه ورود پیدا کرد.

استاندار خراسان جنوبی همچنین چندی پیش در دیدار با مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران خواستار سرمایه‌گذاری این شرکت در استان شد و گفت: براساس مطالعات صورت گرفته، خراسان جنوبی مستعد کانی‌سازی مس است.

ملانوری بر توجه ویژه به اکتشاف و فرآوری مس در استان خراسان جنوبی تاکید کرد و افزود: با افزایش میزان ذخایر مس، خراسان جنوبی می‌تواند در آینده نقش تاثیرگذاری در اقتصاد کشور ایفا کند و نیاز صنایع داخلی را به این کانی برآورده سازد.

چالش معدن‌کاران با منابع طبیعی همواره جزو اصلی‌ترین عوامل تأثیرگذار بر روند فعالیت‌های معدنی بوده است تا آنجا که این موضوع همواره مورد اعتراض معدن کاران و از طرفی به‌عنوان وظیفه نهادهای نظارتی برای حفاظت از منابع طبیعی در تقابل قرار گرفته است موضوعی که در سال‌های اخیر به حداقل ممکن رسیده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در این باره گفت: در زمینه توسعه استفاده از ظرفیت‌های معدنی استان از سال ۹۲ تاکنون نسبت به پاسخگویی به استعلامات معدنی در عرصه‌های منابع طبیعی همکاری‌های لازم صورت گرفته است.

علیرضا نصرآبادی افزود: در این مدت ۶ هزار و ۵۶۱ مورد استعلام به مساحت ۹۱ میلیون و ۱۵۳ هزار و ۲۳۶ هکتار مورد بررسی قرار گرفت.

وی ادامه داد: با هزار و ۶۶۳ فقره استعلام معادل ۲ میلیون و ۱۷۳ هزار و ۵۰۹ هکتار موافقت شده که ۵۳ درصد مجموع استعلامات را شامل می‌شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی تصریح کرد: هدف ما این است که هم از منابع طبیعی استان حراست شود و هم معدن‌کار بتوانند به فعالیت خود ادامه دهد.

خراسان جنوبی با وجود ذخایر غنی زغال‌سنگ، کک و آهن، منیزیت، بنتونیت، کرومیت، مرمریت، آندالوزیت، بازالت، پتاس، مس و طلا، خاک‌های صنعتی و شکل‌گیری چرخه فولاد، در حوزه ذخیره رتبه هفتم کشور و در معادن فعال و اشتغال مرتبط رتبه چهارم کشور را به خود اختصاص داده است.

* ایرنا