فروش سنگ بلوک به‌معنای خام‌فروشی نیست
فعال معدنی: عمده صادرات سنگ ایران یعنی حدود ۹۰ درصد به کشور چین که بزرگ‌ترین تامین‌کننده سنگ منطقه آسیا و جهان است، انجام می‌شود، پیش‌بینی افت شدید صادرات سنگ ایران در امسال دور از واقعیت نخواهد بود. البته این مهم گریبانگیر بزرگ‌ترین رقیب ایران یعنی ترکیه نیز خواهد شد.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، آنچه به نام خام‌فروشی در قالب سنگ بلوک یا کوپ اعلام می‌شود، به هیچ وجه خام‌فروشی نیست. در واقع باید گفت در مرحله بلوک گاهی عملیات فرآوری روی سنگ خام انجام و طبق استانداردها فرآوری می‌شود تا به نتیجه مطلوب برسد.
این مهم در دنیا اغلب به‌طور معمول به‌صورت دو به یک انجام می‌شود؛ یعنی از میزان سنگی که استخراج شده، ۵۰ درصد آن به‌صورت بلوک و مابقی به صورت ضایعات به فروش می‌رسد. بر این اساس اگر ۳۰۰ میلیون تن سنگ استخراج شود، حدود ۱۵۰ میلیون تن شامل سنگ بلوک است، این در حالی است که در ایران این آمار از ۳ تا ۵ برابر متغیر است و ایران خیلی کمتر به سنگ بلوک بها می‌دهد. باید توجه کنیم، سنگ بلوک سنگ خام نیست و فروش آن با مفهوم خام‌فروشی متفاوت است. در این روند صادرات سنگ بلوک نه‌تنها برای کشور منفی نیست، بلکه مثبت هم هست.
در این زمینه می‌توان به تجربه کشورهای دیگر فعال در حوزه سنگ نگریست. به‌طور مثال ایتالیا و اسپانیا با اینکه مزیت نسبی در صنعت سنگ دارند، سنگ را به‌شکل کوپ نیز صادر می‌کنند. مورد دیگر کشور ترکیه است که تولید سنگ آن بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر از کشور ایران است. در حالی که کشور ما حدود ۱۰ میلیون تن سنگ تولید می‌کند، این رقم برای ترکیه حدود ۱۲ میلیون تن است. جالب اینکه ترکیه نیمی از سنگ تولیدی خود را به‌صورت بلوک صادر می‌کند و این مهم اتفاقی منفی تلقی نمی‌شود اما در کشور ما مورد هجمه قرار می‌گیرد.
منتقدان با شعار اهمیت دوری از خام‌فروشی، فعالان این حوزه را مورد سرزنش قرار می‌دهند.
اگر بخواهیم مشکلات صادرات سنگ به‌صورت بلوک در ایران را بررسی کنیم باید گفت در بسیاری از مناطق دنیا معدنکار خود کارخانه و واحد فرآوری دارد اما در ایران کارخانه‌های فرآوری منفک از معدن تعریف شده‌اند. متاسفانه سیاست‌گذاری این حوزه در جهتی نبوده که این دو واحد در کنار یکدیگر قرار گیرند؛ بنابراین دعوا بر سر ارزش‌افزوده بین معدنکار و کارخانه‌دار به معضلی همیشگی تبدیل شده است.
در حالی که کارخانه‌داران همیشه تلاش کرده‌اند سنگ معدن را با نرخ پایین خریداری کنند، معدنکاران سعی کرده‌اند سنگ را با بیشترین سود به فروش برسانند. در این بین اگر صادرکننده سنگی را از معدنکار به نرخ هر تن ۳ میلیون تومان خریداری می‌کند، کارخانه‌دار تمایل دارد بسیار ارزان‌تر آن را تهیه کرده تا سهم بیشتری را برای ارزش‌افزوده خود در نظر گیرد.
به‌عنوان راهکار این مشکل باید گفت انتظار می‌رود اعتدال برقرار شود. به این معنی که سعی شود تا حد ممکن معدنکاران واحدهای فرآوری احداث کنند یا کارخانه‌داران به معادن واحدهای فرآوری اختصاص دهند تا شاهد برخورد کمتری باشیم.
لازم به ذکر است که ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ در جهان به‌شمار می‌رود. آمارهای جهانی گویای آن است که ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی ۹ میلیون تن سنگ ساختمانی تولید کرده و آمارهای داخلی این میزان را ۱۳ میلیون تن برآورد می‌کند.
از این حجم تولید ۱.۴۲۵ میلیون تن سنگ به‌صورت کوپ یا فرآوری شده صادر شده است. با این تفاسیر ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ ساختمانی در نظر گرفته می‌شود. با در نظر گرفتن آنکه عمده صادرات سنگ ایران یعنی حدود ۹۰ درصد به کشور چین که بزرگ‌ترین تامین‌کننده سنگ منطقه آسیا و جهان است، انجام می‌شود، پیش‌بینی افت شدید صادرات سنگ ایران در امسال دور از واقعیت نخواهد بود. البته این مهم گریبانگیر بزرگ‌ترین رقیب ایران یعنی ترکیه نیز خواهد شد.
سیامک حاج سیدجوادی - فعال معدنی - صمت
