به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، خراسان جنوبی باوجود ذخایر غنی زغال‌سنگ، کک و آهن، منیزیت، بنتونیت، کرومیت، مرمریت، آندالوزیت، بازالت، پتاس، مس و طلا، خاک‌های صنعتی و شکل‌گیری چرخه فولاد در استان، با قرار گرفتن جزو ۵ استان برتر معدنی نقش مهمی در اقتصاد و تحقق اهداف بلندمدت کشور ایفا می‌کند.

براساس آخرین آماری که سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی اعلام کرد، این استان با ۶۵۷ پروانه بهره‌برداری معدنی و ذخیره قطعی ۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن در زمینه ذخیره‌ها رتبه هفتم کشور و در معادن فعال و اشتغال مرتبط رتبه چهارم کشور را به خود اختصاص داده است.

همچنین از ۶۵ نوع ماده معدنی شناخته شده در ایران، ۵۰ نوع آن در خراسان جنوبی وجود دارد. در ۷ ماه امسال، رتبه نخست صدور پروانه اکتشاف، رتبه دوم صدور پروانه بهره‌برداری و رتبه سوم گواهینامه کشف کشور متعلق به خراسان جنوبی بوده است. در این بین طبس بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرستان معدنی خراسان جنوبی است که ۷۶ درصد ذخایر زغالی کشور را در خود جای داده و بزرگ‌ترین حوزه زغال‌سنگ کک‌شو ایران در این منطقه است. از آنجا که معادن به‌عنوان یکی از حلقه‌های زنجیره ارزش مواد معدنی و فلزی نقش مهمی در تولید و ایجاد ارزش افزوده دارند، عملیات ژئوفیزیک هوایی نخستین بار از سال 1392 در استان خراسان جنوبی آغاز شد. سال‌های اخیر در حوزه اکتشاف با اعتباری معادل ۹۰ میلیارد تومان پهنه‌ای به وسعت ۵۰ هزار کیلومتر مربع زیر پوشش مطالعات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفت. بر این اساس حاصل مطالعات پهنه‌های اکتشافی در این استان شناسایی ۲۰۰ نقطه امیدبخش معدنی با مساحت بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع است.

اکتشاف بخشی از مناطق توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، تکمیل خواهد شد و بخشی نیز از طریق واگذاری به بخش خصوصی برای اکتشاف و شناسایی ذخایر معدنی مورد توجه قرار خواهد گرفت. واگذاری محدوده‌های معدنی در استان را می‌توان حرکتی رو به جلو در بخش معدن استان و فرصت طلایی برای اکتشاف دانست که در اختیار سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی قرار می‌گیرد. بدون شک در این واگذاری‌ها مطالعات و تحقیقات وسیعی در زمینه معادن صورت می‌گیرد که می‌تواند به تکمیل اکتشافات و در نتیجه توسعه معادن در استان مرزی و کویری خراسان جنوبی کمک شایانی کند.

برگزاری مزایده برای واگذاری

تعیین‌تکلیف و فعال‌سازی معادن راکد و غیرفعال و همچنین شناسایی ذخایر جدید معدنی به‌منظور افزایش ظرفیت تولید و ایجاد اشتغال در استان خراسان جنوبی از برنامه‌های سازمان صنعت، معدن و تجارت در امسال است.

سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در این باره گفت: از ابتدای امسال تاکنون یک مرحله مزایده برای واگذاری ۳۶ محدوده معدنی در استان برگزار شده است.

حجت ایمان‌طلب افزود: در این مدت از طریق مزایده عمومی ۱۳ محدوده و از طریق ماده ۸۳ نیز ۱۰ محدوده به سرمایه‌گذاران واگذار شده است.

وی بیان کرد: در مجموع ۱۵ معدن شامل بنتونیت، زغال‌سنگ، سیلیس، سنگ لاشه، کرومیت، گچ، گرانیت، مرمر و مرمریت در شهرستان‌های طبس، سربیشه، بیرجند، قائنات، نهبندان و درمیان از طریق مزایده عمومی واگذار می‌شود.

سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: ۲۱ محدوده معدنی نیز دارای گواهینامه کشف ماده معدنی پرلیت، بنتونیت، توف، خاک صنعتی، سنگ لاشه، کائولن، گرانیت و مرمریت در شهرستان‌های بیرجند، فردوس، طبس، نهبندان، سربیشه و خوسف از طریق مزایده واگذار خواهد شد.

وی با بیان اینکه امسال ۲ مورد آزادسازی پهنه معدنی داریم، اظهار کرد: ۲ آذر یک پهنه در قالب ۱۲۱ محدوده معدنی به وسعت هزار و ۹۲۴ کیلومتر از طریق سامانه کاداستر برای سرمایه‌گذاران جدید آزادسازی شد.

ایمان‌طلب گفت: یک پهنه معدنی دیگر با مساحت بزرگی از استان، بهمن امسال از طریق سامانه کاداستر برای سرمایه‌گذاران آزادسازی خواهد شد.

معرفی و توسعه استان با معادن

استاندار خراسان جنوبی که از بدو مسئولیت خود در این استان همواره معدن را یکی از ظرفیت‌های مهم خراسان جنوبی و پیشران اقتصادی منطقه عنوان کرده، گفت: همین معدن و کانی‌های معدنی به‌تنهایی کافی است که استان را معرفی کند و توسعه را به همراه داشته باشد.

حمید ملانوری افزود: حوزه معدن به جهت اهمیت و جایگاهی که دارد، به‌طور ویژه در دستور کار استان است و برای برنامه‌ریزی در این زمینه باید مطالعات دقیق باشد و میزان واقعی ذخایر ارائه شود.

وی گفت: باید تلاش کنیم از توان و قابلیت بخش خصوصی نیز در حوزه معدن استان استفاده شود. آغوش استان برای حضور و حمایت از سرمایه‌گذاران بخش معدن باز است.

استاندار خراسان جنوبی بر همین اساس شورای معادن استان را مکلف کرد با کار کارشناسی تیمی دقیق و نظارت مستمر برای حمایت از بخش خصوصی مشوق‌هایی را در نظر گیرد و موانع را از پیش پای آنها بردارد.

وی افزود: یکی از کانی‌های موجود منطقه، سنگ‌های نیمه‌قیمتی است که به‌تنهایی می‌تواند استان را اداره کند. این موضوع درباره کرومیت، منیزیت و سایر مواد معدنی نیز صدق می‌کند.

ملانوری اظهار کرد: بسیاری از کشورها با در اختیار داشتن تنها یک نوع از این مواد معدنی، تنها به‌دلیل برنامه‌ریزی‌های دقیق و سرمایه‌گذاری‌های درستی که دارند، توانسته‌اند درآمدهای کلانی به‌دست بیاورند.

وی گفت: در بحث بهره‌برداری از ذخایر معدنی هم باید به‌گونه‌ای اقدام کنیم که معادن در اختیار افرادی قرار گیرد که هم صلاحیت فنی لازم را دارا باشند و هم اینکه به لحاظ مالی توانایی استحصال را داشته باشند.

خروج مواد معدنی به‌صورت خام از خراسان جنوبی مانند برخی محصولات دیگر از مشکلات دیرینه‌ای است که استاندار خراسان جنوبی هم به آن اشاره کرد و گفت: باید از خام‌فروشی مواد معدنی در استان جلوگیری شود. ممانعت از خام‌فروشی مهم‌ترین دستور کار شورای معادن استان است.

وی اظهار کرد: متاسفانه یک ماده معدنی حتی کوچک که می‌تواند در راه تبدیل شدن به مصنوعات پایین‌دستی، اشتغال و سرمایه فراوانی ایجاد کند و باعث رشد و رونق اقتصادی شود را در قالب خام‌فروشی با کمترین ارزش ریالی عرضه می‌کنیم.

ملانوری گفت: کمترین ارزش ریالی یک ماده معدنی مربوط به همان زمانی است که به‌صورت خام و بدون تغییر عرضه می‌شود، در حالی که ماده‌ خام با تبدیل شدن به یک محصول، ارزش واقعی خود را پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: در راه رسیدن به یک ماده معدنی در تمامی مراحل مطالعه، اکتشاف و استحصال هزینه‌های زیادی می‌شود و حتی آسیب‌هایی برای محیط‌زیست و منابع طبیعی به همراه دارد اما درست زمانی که برای تبدیل شدن به ثروت آماده می‌شود، آن را در اختیار دیگران قرار می‌دهیم که این خسارت‌های بسیار بزرگی را متوجه استان می‌کند.

استاندار خراسان جنوبی گفت: بخشی از کار محوله به شورای معادن استان این است که علاوه بر بررسی مشکلات موجود، برای ارائه مشوق‌های خاص به‌منظور ترغیب سرمایه‌گذاران برنامه‌های جامعی داشته باشد.

مزایده ۲۳ محدوده معدنی

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: امسال ۶۰ محدوده اکتشافی در این استان از ید سرمایه‌گذار خارج و در نخستین مزایده ۲۳ محدوده معدنی به سرمایه‌گذاران جدید واگذار شد.

عباس جرجانی با اشاره به مصوبه کشوری درباره واگذاری معادن راکد به سرمایه‌گذاران دارای صلاحیت و برنامه افزود: باتوجه به اینکه ۲۵۲ محدوده راکد معدنی در استان وجود داشت، طرح عارضه‌یابی در تمامی شهرستان‌ها اجرا و جلساتی با حضور معدنکاران تشکیل شد.

وی مهم‌ترین دلایل راکد بودن برخی معادن را به ترتیب بالا بودن هزینه حمل، دوری از واحد فرآوری، کمبود و مستهلک بودن ماشین‌آلات معدنی، نبود زیرساخت‌های آب، برق و گاز، جاده نامناسب، تحریم‌های ظالمانه (باتوجه به کاهش صادرات)، افزایش هزینه سیم برش و قطعات موردنیاز معدنکاران و نبود بازار فروش ذکر کرد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: در ۲ ماه گذشته ۱۳ معدن تعطیل فعال شد، همچنین ۳ معدن سلب صلاحیت، ۱۰۳ درخواست اکتشاف و ۱۹ پروانه اکتشاف که اقدامی انجام نداده بودند، ابطال شد.

واگذاری با شرایط خاص به دهیاری‌ها و شهرداری‌ها

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان جنوبی از برنامه مدیریت استان برای فعال‌سازی معادن خبر داد و گفت: معادن با شرایط خاص به دهیاری‌ها و شهرداری‌های متقاضی واگذار می‌شود.

مشیرالحق عابدی افزود: براساس مصوبه شورای معادن استان در سال گذشته، برخی معادن در اختیار دهیاری‌ها و شهرداری‌ها قرار می‌گیرد. این اقدام در راستای ایجاد درآمد پایدار برای دهیاری‌ها و شهرداری‌ها و در نتیجه توسعه خدمات شهری و روستایی انجام می‌شود.

وی بیان کرد: شهرداری‌ها و دهیاری‌ها می‌توانند با فروش مواد معدنی به دهیاری‌ها و شهرداری‌های دیگر مناطق، درآمدزایی کنند.

معاون استاندار خراسان جنوبی تصریح کرد: انتفاع دهیاری‌ها و شهرداری‌ها از این معادن، تابع قانون است و طی کردن تمامی مراحل قانونی را می‌طلبد.

وی گفت: براساس مصوبه شورای معادن استان، فقط محدوده‌هایی در اختیار شهرداری‌ها و دهیاری‌ها قرار می‌گیرند که برای امور عمرانی آنها مفید هستند.

عابدی افزود: معادن شن، ماسه، سنگ لاشه و خاک رس از جمله مواردی است که در فهرست واگذاری به دهیاری‌ها و شهرداری‌ها قرار دارد.

سخن پایانی...

خراسان جنوبی از جمله استان‌هایی است که از ظرفیت عظیم معدنی برخوردار است، این در حالی است که بخش عمده‌ای از این ظرفیت هنور بالقوه باقی مانده است. امروز مسئولان این استان با واگذاری محدوده‌های معدنی به سرمایه‌گذاران و حمایت شرکت‌های توسعه‌گرای دولتی درصدد فعال‌سازی معادن این استان هستند. واگذاری محدوده‌های معدنی را می‌توان حرکتی رو به جلو در بخش معدن و فرصت طلایی برای اکتشاف در نظر گرفت که در اختیار سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی قرار دارد. موضوع دیگری که موردتوجه کارشناسان این منطقه است، دوری از خام‌فروشی مواد معدنی است. مسئولان مربوطه تاکید دارند باید از خام‌فروشی مواد معدنی در استان جلوگیری شود و این مهم یکی از مهم‌ترین دستورالعمل‌های واحدهای اجرایی است.

* صمت