می‌توانیم در صادرات موفق باشیم
مواد اولیه و کالاهای رسوب کرده در گمرک کشور به‌دلیل موانع موجود برای ترخیص آنها در شرایطی که تولیدکنندگان داخلی به آنها نیاز دارند، خود می‌تواند شاهدی بر این مسئله باشد که ما در بحث صادرات نیز با همین نوع مشکلات و نبود مدیریت‌ها روبه‌رو هستیم.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، اگرچه سازمان توسعه تجارت روش‌های تشویقی برای صادرکنندگانی که ایفای تعهد ارزی داشته‌اند، در نظر گرفت که براساس میزان توجهی که به انجام تعهدات خود داشتند، به‌زودی از سوی این سازمان اعمال می‌شود اما این سکه روی دیگری هم دارد.
در این زمینه گمرک امکان استفاده از تسهیلات و خدماتی مانند مسیر سبز، پذیرش ضمانت‌ها و نظایر آن را از صادرکنندگان سلب خواهد کرد و حق استرداد حقوق و عوارض گمرکی نیز برای این افراد وجود نخواهد داشت و البته سازمان امور مالیاتی نیز معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی را برای این دسته از صادرکنندگان از دستور کار خارج خواهد کرد.
در همین راستا در صورتی که شبکه صرافی‌ها به این دسته از صادرکنندگان خدمات خرید، فروش و نقل و انتقال ارز و خدمات در خارج از کشور به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم ارائه دهند، متخلف شناخته می‌شوند و صندوق ضمانت صادرات و سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای و سازمان بنادر و دریانوردی از ارائه خدمات به این افراد منع شده‌اند.
رویکردهای تنبیهی و تشویقی نظام اقتصادی توسط نهادهای بالادستی در این راستا شکل می‌گیرند که سیستم اقتصادی را از بحران خارج کنند که البته ممکن است تصمیمات آنها نتیجه معکوس نیز داشته باشد.
در واقع در این شرایط گرچه تحریم و محدودیت‌های ناشی از آن، اصلی‌ترین دلیل وضعیت فوق‌العاده اقتصادی کشور شمرده می‌شوند اما باید پذیرفت که سیستم سیاست‌گذاری، اجرایی و نظارتی در این حوزه خود می‌تواند خواسته یا ناخواسته مانعی برای صادرات باشد و معضلی برای نظام اقتصادی ما که به خودی خود باتوجه به تحریم‌ها دچار مشکلات فراوانی است، به‌شمار برود.
مواد اولیه و کالاهای رسوب کرده در گمرک کشور به‌دلیل موانع موجود برای ترخیص آنها در شرایطی که تولیدکنندگان داخلی به آنها نیاز دارند، خود می‌تواند شاهدی بر این مسئله باشد که ما در بحث صادرات نیز با همین نوع مشکلات و نبود مدیریت‌ها روبه‌رو هستیم.
مشکلات در این حوزه بسیارند؛ کوتاهی‌ها، عدم مدیریت، ناکارآمدی و تغییرات پی‌درپی در سطح مدیران در این سال‌ها باعث شده است آسیب موانع داخلی صادرات کشور، اگر بیش از موانع خارجی نبوده، کمتر از آن نیز نباشد.
روزگاری مواردی مثل صدور بی‌حساب و کتاب کارت‌های بازرگانی و بروز پدیده‌هایی مثل کارت‌های یک‌بار مصرف برای نظام تجاری کشور مشکل ایجاد می‌کرد و امروز تعلیق و ابطال‌های بی‌دلیل و بدون بررسی‌های کافی با حذف بازرگانان واقعی که به دلایل متعدد نمی‌توانند ارزهای حاصل از صادرات را به کشور بازگردانند، به مشکلات بسیار زیاد این روزهای تجارت خارجی دامن می‌زند.
البته این موضوع را هم در نظر بگیرید که باوجود همه این مشکلات ما درحال‌حاضر با وزارتخانه‌ای در حوزه صادرات سروکار داریم که ماه‌ها بدون وزیر مسیر خود را طی کرد و ضعف در تصمیم‌گیری‌های آن مشکلات این حوزه را افزایش داد.
در این شرایط شاید اتخاذ تصمیماتی ورای اختیارات وزارتخانه و حتی دولت بتواند گره از این مشکلات باز کند. شاید تشکیل یک ستاد ویژه با اختیارات ویژه و حتی بالاتر از دولت یکی از تصمیماتی باشد که بتواند برای رفع موانع داخلی مفید باشد و وضعیت تجارت کشور را در این شرایط بهبود بخشد.
بخش خصوصی در حوزه تجارت می‌تواند با ابتکاراتی که تاکنون نیز به خرج داده، مسیر صادرات خود را باز کند و به فعالیت بپردازد و برای این کار فقط لازم است موانع داخلی را از پیش پای این فعالان اقتصادی برداریم و به آنها در این زمینه اختیار عمل بدهیم.
سیدمرتضی افقه - اقتصاددان و استاد دانشگاه - صمت
