کمک به اقتصاد معدن با معدنکاری پایدار
کارشناسان باور دارند اگر بخواهیم آیندگان ما نیز به معدنکاری بپردازند، امروز باید به سمت معدنکاری پایدار و بهره از مواد معدنی پایدار حرکت کنیم.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، معادن و صنایع معدنی از پویاترین بخش‌های صنعتی در اقتصاد جهان به‌شمار می‌روند. معادن می‌توانند بخش مهمی از طرح‌های توسعه ملی را راه‌اندازی کرده و سهم قابل‌ملاحظه‌ای در اقتصاد کشورهای درحال توسعه داشته باشند. اگر نگاهی به کاربرد موثر مواد معدنی و محصولات مختلف آن در کشور ایران و دیگر کشورها بیندازیم، می‌توانیم به اهمیت مواد معدنی در زیرساخت‌های توسعه و عمران کشور پی ببریم؛ به‌این‌ترتیب اهمیت و اولویت هرگونه سرمایه‌گذاری مادی و معنوی در بخش معدن ملموس است.
در عین حال فعالیت معدنی به‌علت تولید مواد زائد و خطرناک با اثرات زیست‌محیطی عمده‌ای همراه است. نتایج نخستین مطالعات درباره دستورالعمل زیست‌محیطی برای فعالیت‌های معدنی در سال ۱۹۹۴ میلادی منتشر شده است. از آن زمان تاکنون پیشرفت‌های مهمی در تعیین و ارتقای اقدامات در مدیریت پایدار و عملکرد پروژه‌های معدنی حاصل شده است. مدیریت مواد زائد و باطله‌های معدنی، زهاب اسیدی معدن، آلودگی هوا و آب‌وخاک مهم‌ترین مسائلی بود که در دستورالعمل‌های جهانی به آنها توجه شده است.
کارشناسان باور دارند اگر بخواهیم آیندگان ما نیز به معدنکاری بپردازند، امروز باید به سمت معدنکاری پایدار و بهره از مواد معدنی پایدار حرکت کنیم. نکته مهم در حوزه پایداری این است که ملاحظات زیست‌محیطی چگونه می‌تواند به اقتصاد معدنی کمک کند. در این زمینه سهم محصولات معدنی همچون کرومیت، سیلیس و پرلیت به‌شدت قابل‌ملاحظه است. تولید و فرآوری خاک‌های صنعتی و به‌طور مشخص ماده معدنی پرلیت از حوزه‌هایی است که می‌تواند به پایداری معدنکاری کمک کند.
ایران دهمین تولیدکننده پرلیت
محمدحسین سادات حسینی خواجویی، کارشناس معدن گفت: در شرایط حاضر به‌دلیل اینکه جوامع جهانی به اهمیت مقوله پایداری پی برده‌اند، حوزه معدنکاری نیز به‌دنبال مطالعه و تعمق در محرک‌ها و موانع پایداری در کلیه ارکان و زمینه‌های فعالیت خود است. نکته مهم در حوزه پایداری این است که ملاحظات زیست‌محیطی و اجتماعی چگونه می‌تواند به اقتصاد معدنی کمک کند.
سادات حسینی خواجویی با بیان اینکه اغلب برداشت کسب‌وکارها از مسئولیت‌های زیست‌محیطی و اجتماعی به هزینه‌های تحمیلی محدود می‌شود، ادامه داد: مطالعات بسیاری تایید می‌کند که حوزه پایداری به افزایش کارآیی در هر سیستم تولیدی کمک می‌کند و معدنکاری نیز از این امر مستثنا نیست.
او تصریح کرد: تولید و فرآوری خاک‌های صنعتی و به‌طور مشخص ماده معدنی پرلیت از حوزه‌هایی است که می‌تواند شامل ارکان پایداری باشد.
این کارشناس معدن با اشاره به اینکه پرلیت یک ماده آتشفشانی سیلیسی حرارت‌پذیر است که قابلیت افزایش حجم تا ۲۰ برابر را در ازای حرارت مشخص دارد، گفت: به دلیل تاثیرات حداقلی زیست‌محیطی پرلیت در معدنکاری و دامنه وسیع کاربرد آن در صنعت، می‌توان این ماده معدنی را به‌عنوان یک ماده معدنی موثر در حوزه پایداری در نظر گرفت.
این ماده معدنی در صنعت ساختمان می‌تواند با دیاتومیت، خاک رس و شیل منبسط جایگزین شود. از طرفی باتوجه به وجود حداقل ضایعات به‌دلیل بالا بودن نرخ تبدیل به محصول فرآوری شده و همچنین حداقل آلودگی منابع آب، می‌توان پرلیت را دارای ارکان اصلی پایداری دانست.
سادات حسینی خواجویی در پاسخ به این سوال که چه کشورهایی در این ماده معدنی توانمند هستند، تصریح کرد: چین با یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن تولید در سال ۲۰۱۹ میلادی، یونان با ذخیره‌ای معادل صد و ۲۰ میلیون تن و ۸۰۰ هزار تن تولید در سال ۲۰۱۹، ترکیه با ذخیره ۵۷ میلیون تن و ۶۵۰ هزار تن تولید در سال ۲۰۱۹ و امریکا با ذخیره ۵۰ میلیون تن و ۵۲۰ هزار تن تولید در سال ۲۰۱۹ در مجموع تولید ۸۶ درصد این ماده معدنی را در جهان به خود اختصاص داده‌اند.
این کارشناس معدن تصریح کرد: کشورهای یونان و ترکیه بالاترین حجم صادرات پرلیت در جهان را دارند. در این بین جمهوری اسلامی ایران با تولید ۲۰ هزار تن پرلیت در سال ۲۰۱۹ در جمع ۱۰ کشور اول تولیدکننده این ماده قرار دارد.
رشد معدنکاری و فرآوری با پرلیت
رامین انتظاری، کارشناس ارشد استخراج معادن گفت: ماده معدنی پرلیت مزایای زیادی از جمله سادگی فرآیند استخراج، اکتشاف، هزینه پایین تولید، بکارگیری ادوات و ماشین‌آلات اولیه و همچنین ارزش‌افزوده چند برابری دارد. این ماده معدنی به‌واسطه کاربرد در صنایع گوناگون، به‌ویژه صنایع با فناوری پیشرفته، می‌تواند مورد توجه خاص قرار بگیرد.
این کارشناس ارشد استخراج معادن ادامه داد: به‌دلیل قیمت پایین محصول اولیه، معدنکاری در مکان‌هایی صورت می‌گیرد که احتمال اکتشاف ماده اولیه وجود داشته باشد. فرآیند تولید پرلیت با حداقل باطله صورت می‌گیرد.
انتظاری با اشاره به کارآیی پرلیت گفت: این ماده معدنی به‌عنوان ماده سفیدرنگ هزارکاره، چه به شکل خام و چه منبسط کاربردهای وسیعی دارد. محصول نهایی که اغلب تحت عنوان پرلیت منبسط از آن یاد می‌شود، فرآیند فرآوری به‌نسبت ساده با سرمایه‌گذاری ثابت دارد.
این کارشناس ارشد استخراج معادن ادامه داد: پرلیت خام بعد از خردایش در ۲ مرحله به سایزبندی یا به‌اصطلاح سرند، دانه‌بندی و محصولات با ابعاد مشخص تقسیم شده و به سمت کوره هدایت می‌شود. برای حداکثرسازی حجم محصول نهایی و افزایش راندمان تولید، بکارگیری مکانیسم پیش‌گرم‌سازی ماده معدنی تا دمای ۴۰۰ درجه سانتیگراد، امری ضروری است.
او ادامه داد: براساس مطالعات میدانی، برخی واحدهای فرآوری به‌واسطه حذف بخش پیش‌گرمایش با افت راندمان مواجه شده‌اند.
انتظاری با اشاره به اهمیت وجود رویکرد جامع در کشور اظهار کرد: شناسایی، ثبت و مستندسازی ذخایر این ماده معدنی به‌دلیل وجود ذخایر داخلی و همچنین دیگر خاک‌های صنعتی، امری ضروری است. شرکت‌های کوچک و متوسط داخلی با بهره از ذخایر کافی و متخصصان بومی و با سرمایه‌گذاری محدود در این حوزه می‌توانند در راستای تکمیل زنجیره ارزش این محصول معدنی و اشتغالزایی گام‌های موثری بردارند.
سخن پایانی
باتوجه به اهمیت حفظ محیط‌زیست و حرکت به سمت توسعه پایدار، معدنکاری پایدار از جمله مواردی است که باید موردتوجه سیاست‌گذاران قرار گیرد. در واقع اگر می‌خواهیم معدنکاری در آینده هم ادامه پیدا کند، باید به سمت بهره از مواد معدنی پایدار برویم. یکی از مواردی که می‌تواند در این مسیر کمک‌کننده باشد، توجه به ماده معدنی پرلیت است. این ماده معدنی در صنعت ساختمان می‌تواند با دیاتومیت، خاک رس و شیل منبسط جایگزین شود. از طرفی باتوجه به وجود حداقل ضایعات این ماده و بالا بودن نرخ تبدیل به محصول فرآوری شده و همچنین حداقل آلودگی منابع آب، می‌توان پرلیت را دارای ارکان اصلی پایداری دانست.
* صمت
