استراتژی اکتشاف معادن اجرایی شود
تدوین استراتژی اکتشاف کشور برای یک برنامه پنج ساله دولت برای نخستین‌بار تهیه و تنظیم شده که متاسفانه به‌دلیل محدودیت بودجه‌های سالانه اجرایی نشده است. به این ترتیب، تخصیص بودجه و اعتبار جهت حمایت سازمان زمین شناسی از سوی وزارت صنعت معدن تجارت و همچنین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یک ضرورت است.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، توسعه بخش معدن منافع بسیاری برای اقتصاد کشور دارد. این منافع شامل منافع مستقیم مانند مالیات (به‌عنوان درصدی از سود شرکت‌های معدنکاری و حق امتیاز براساس درصد ارزش تولید و توسعه معادن) و همچنین اشتغال در معدن و صنایع پشتیبان که به بهبود وضعیت مردم منطقه کمک شایانی می‌کند، است. به این ترتیب، شناسایی تمامی منافع بخش معدن برای مردم و دولت الزامی است.
فقدان شفافیت در سامانه حقوقی یکی از موانع بر سر راه سرمایه‌گذاران است. دولت باید به سمت حمایت از تجارت معدنکاری و وضع قوانین عادلانه برای حفاظت از نگرانی‌های سرمایه‌گذاران حرکت کند. گزارش طرح تدوین استراتژی اکتشاف (طرح راهبردی ۱۳۸۴) سعی دارد توضیح دهد چرا صنعت و معدنکاری کشور در سطح خود عمل نمی‌کند و ما برای برداشتن موانع چه اقدماتی باید انجام دهیم.
این طرح راهبردی برای از بین بردن موانع تهیه شده و راهکاری برای ایجاد ارتباط بین اهداف، طرح‌های اجرایی دستیابی به توان رشد مناسب کشور است. این طرح راهنمای خوبی برای موفقیت توسعه در یک برنامه پنج ساله است که به موضوع‌های قابل‌توجه آن اشاره می‌کنیم.
تعریف ماموریت: ماموریت اکتشافی کشور فراهم‌کردن ثروت‌های جدید (اشتغال، پیشرفت و توسعه در مناطق محروم) از طریق توسعه اکتشاف، دستیابی به معادن جدید و ایجاد چارچوب مالی و مقرراتی مناسب برای تشویق سرمایه‌گذاری در اکتشاف و پشتیبانی است.
دیدگاه: ایران با توجه به داشتن منابع معدنی خود و کسب درجه‌عالی در اکتشاف و توسعه منابع، از لحاظ جهانی، رقابت‌پذیر خواهد بود. در این بین، بخش معدن در صف نخست تولید اشتغال و توسعه فناوری و همچنین در رتبه نخست معدن در خاورمیانه و آسیای میانه قرار خواهد گرفت.
اهداف کلیدی: فرآیند برنامه‌ریزی با توجه به اصلاحات موردی بر یافته‌های به‌دست آمده به پنج هدف اصل تقسیم شده است:
۱- شناسایی سرمایه‌هایی که فلزات پایه ایران را به میزان سی درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش دهد
۲- گسترش توانمندی اکتشاف و معدنکاری
۳- افزایش سرمایه‌گذاری خصوصی، داخلی و خارجی
۴- کمک به توسعه مناطق محروم
۵- توسعه توانمندی آموزشی منابع انسانی و توسعه فناوری در سطح بین‌المللی
موانع بالقوه اکتشاف در ایران عبارتند از گسستگی در اطلاعات اکتشافی و معدنی، کمبود در توانمندی نیروی کار، فقدان مقررات معدنکاری موثر، موانع مالی و قوانین و مقررات. در این حوزه می‌توان بر لزوم افزایش دانش فنی، استفاده از فناوری‌های پیشرفته، دسترسی به داده‌های بانک‌های اطلاعاتی علوم زمین، افزایش فعالیت اکتشافی، اختصاص حداقل پنجاه میلیون دلار بودجه سالانه، اعطای تسهیلات به بخش خصوصی، اکتشاف معدن، تجدید نظر در ساختارهای سازمانی، گسترش سامانه مدیریتی کاداستر، تاثیر نقش شرکت‌های دولتی روی رشد و رقابت، جذب شرکت‌های خارجی، حرکت از تمرکز دولتی به سمت صنعت خصوصی‌سازی اشاره کرد.
بروزرسانی طرح استراتژی و نحوه اجرایی شدن آن: برای این منظور لزوم تشکیل یک کارگروه با تجربه و با تخصص‌های مختلف تحت مدیریت سازمان زمین‌شناسی پیشنهاد می‌شود. هدف این است که آنها بتوانند با حوصله و دقت اجزاء گزارش، نتایج و پیشنهادات را بروزرسانی کرده و اصلاحات لازم را در نسخه جدید ارائه کنند.
یادآور می‌شود تدوین استراتژی اکتشاف کشور برای یک برنامه پنج ساله دولت برای نخستین‌بار تهیه و تنظیم شده که متاسفانه به‌دلیل محدودیت بودجه‌های سالانه اجرایی نشده است. به این ترتیب، تخصیص بودجه و اعتبار جهت حمایت سازمان زمین شناسی از سوی وزارت صنعت معدن تجارت و همچنین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یک ضرورت است.
اجرای برنامه استراتژی در سال ۱۴۰۰: اساس طرحی که بیان شدبرنامه تغییر قابل ملاحظه‌ای نکرده و مناسب شرایط حال است. اگر چه بازبینی و بروزرسانی محدود در آن معقول و لازم به‌نظر می‌رسد. در مرحله نخست باید تلاش‌ها روی اجرا و تضمین مزایای پایین‌دستی این کار متمرکز شود. شروع آن می‌تواند باعث ایجاد رفاه و اشتغال شود که برای آینده ایران بسیار حائز اهمیت است. پیشنهاد می‌شود تیم و ساختار مشابه از افرادی که در ایجاد و توسعه برنامه مفید و سودمند بوده‌اند دوباره تشکیل شده تا در اجرای این برنامه به سازمان زمین‌شناسی کمک شود.
علی محمدی‌جوآبادی- مدیر پیشین بخش ژئوماتیک سازمان زمین شناسی -صمت
