به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، در تاریخ و تمدن ایرانی آثار و مستندات فراوانی از ستون‌های عظیم برافراشته و طاق‌های سنگی حجیم وجود دارد که نشان از هنر و مهارت پیشینیان در بکارگیری ماهرانه سنگ در ساخت‌وساز بناها و تندیس‌ها دارد. وجود ذخایر غنی و پربار سنگ‌های تزئینی در ایران نیز نعمتی است که باید به‌صورت بایسته و موثر از آن در حوزه اقتصادی بهره جست.

هشت هزار و هشتصد معدن فلزات رنگی، خاک‌های صنعتی و سنگ‌های نما و ساختمانی در کشور وجود دارد که هزار و نهصد مورد آنها در حوزه سنگ‌های تزئینی است.به گزارش ایرنا، داشتن سنگ تزئینی مزیت اقتصادی شهرستان محلات از توابع استان مرکزی است که جان‌مایه حیات آن در بازاریابی و بازارشناسی نهفته است؛ اما اکنون تنگناهایی در صادرات این محصول معدنی وجود دارد که به‌عنوان پاشنه آشیل این حوزه اثربخشی آن را در درآمدزایی و اقتصاد کمرنگ کرده است.

بزرگ‌ترین ذخایر سنگ تراورتن خاورمیانه در شهرستان محلات از توابع استان مرکزی قرار دارد. این شهرستان به‌عنوان کانون تولید سنگ پنجاه درصد کل ماده معدنی تراورتن ایران را تولید می‌کند. ظرفیت مطلوب شهرستان محلات در تولید سنگ‌های ساختمانی مرمریت، چینی، کریستال، ترانیکس و ترامیت (سنگ خام و تراورتن) توانسته ایران را در رتبه نهم تولید سنگ تزئینی در بین هجده کشور تولیدکننده سنگ تراورتن قرار دهد.

ظرفیت شناخته‌شده معادن کشور چهل و هفت میلیارد تن برآورد شده که چهار میلیارد تن آن مربوط به ذخایر سنگ‌های تزئینی است. مصرف واقعی سنگ در کشور باتوجه به فرازونشیب‌های ساخت‌وساز هفت و نیم میلیون تن و ظرفیت استخراج این ماده معدنی، سالانه افزون بر بیست و پنج میلیون تن است.

وجود ذخایر غنی سنگ نما و تزئینی موجب شده ایران در چهار رده اول تولیدکنندگان سنگ جهان قرار گیرد. باتوجه به موقعیت استراتژیک ایران وضعیت ممتازی نیز برای این محصول باارزش معدنی در بازارهای هدف منطقه وجود دارد که باید در سایه برنامه هدفمند از این فرصت به نحو شایسته استفاده کرد. نگاهی به وضعیت رقبای قدرتمند در صادرات سنگ خام و فرآوری شده مانند ترکیه، هند، ایتالیا و چین بیانگر این مطلب است که برخلاف سوابق طولانی و عنوان پیش‌قدمی در این رشته، کشورمان به‌دلیل خام‌فروشی در حوزه اقتصاد صنعت سنگ با مشکلاتی روبه‌رو است.

صادرات بی‌رویه سنگ خام

فعالان صنعت سنگ معتقدند صادرات بی‌رویه سنگ خام بزرگ‌ترین مانع رشد کمی و کیفی این حوزه معدنی است. روند رو به رشد هزینه‌های استحصال و تولید در این رشته مانند افزایش دستمزد کارگر و هزینه خدمات گمرکی و بهره بانکی بالا در کنار تحریم‌ها از جمله عوامل مهم کندی رشد صادرات سنگ در کشور است. آنها بر این باورند که روش‌های استخراج نامناسب سنگ تزئیتی و ندادن آموزش کافی به کارگران فعال در این بخش معدنی سبب ناکامی در کیفیت و صادرات شده و تا این معضل حل نشود نمی‌توان بالندگی اقتصادی را در حوزه سنگ تزئینی شاهد بود.

فعالان صنعت سنگ باور دارند بازاریابی در این عرصه نیازمند پوست‌اندازی است و رشد صادرات سنگ خام سندی بر این مدعا است. شاید یکی از دلایل عمده این باشد که صادرکنندگان بیشتر به‌دنبال بازارهای آسان‌ورود هستند تا با تلاش کمتر کالای‌شان را عرضه کنند؛ حتی اگر این مسئله موجب شود حاشیه سود کمتری برای‌شان رقم بخورد.

ضعف دانش فنی و آموزش

دبیر انجمن سنگ ایران اظهار داشت: صنعت سنگ کشور در طراحی مهندسی، تامین ماشین‌آلات مناسب، مدیریت و آموزش با مشکل مواجه است.

احمد شریفی افزود: هزار واحد معدنی از مجموع دو هزار واحد موجود کشور به‌دلیل مشکلات بازار فروش، تحمیل حقوق دولتی و درگیری با زیان انباشته تعطیل هستند.

وی اظهار کرد: زنجیره صنعت سنگ از معدن کلید می‌خورد. دو هزار واحد صنعتی در حوزه سنگ با ظرفیت بیست و هفت میلیون تن در کشور فعال است که ارزش جهانی آن از سه میلیارد دلار فراتر می‌رود.

دبیر انجمن سنگ ایران ادامه داد: باوجود توانمندی کشور در حوزه ذخایر سنگ معدنی می‌توان با فرآوری این محصول تا هفت میلیارد دلار تولید ثروت داشت؛ اما با ظرفیت بیست و هفت میلیون تنی صنایع فعال سنگ اکنون فقط ده میلیون تن سنگ در کشور تولید می‌شود.

شریفی گفت: سالانه شش میلیون تن سنگ فرآوری شده کشور صادر می‌شود که با احتساب یک میلیون تن بلوک صادراتی سنگ خام و کوپ در مجموع آمار صادرات سنگ ایران به هفت میلیون تن می‌رسد.

وی این میزان صادرات را باتوجه به توانمندی بالای کشور در سرمایه ملی سنگ ناچیز دانست و افزود: شش هزار واحد فرآوری در کشور وجود دارد که پانصد واحد به‌صورت بالقوه ظرفیت تولید و صادرات را دارند و صد و پنجاه واحد نیز صادراتی هستند.

دبیر انجمن سنگ ایران بیان کرد: میزان سرمایه‌گذاری در هر معدن سنگ هفت میلیارد ریال برآورد شده، در حالی که برای تجهیز اولیه یک معدن سنگ چهل میلیارد ریال سرمایه نیاز است.

بازاریابی سنگ در گرو ساخت‌وساز

رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران معتقد است کاهش میزان ساخت‌وساز یکی از دلایل کم‌رونقی بازار سنگ است.

عزیز میرزاییان اظهار داشت: رکود بازار مصرف داخلی، نبود نقدینگی و طولانی شدن چرخه بازگشت سرمایه، پیکره صنعت سنگ را با مشکلاتی مواجه کرده است.

وی افزود: تنها ده درصد واحدهای فرآوری سنگ کشور به‌صورت مدرن فعال هستند که محصولات همین بخش کوچک اگر تولیدشان با راهبرد مشخص و برنامه‌ریزی همراه شود، مزیت رقابتی برای حضور در بازارهای جهانی را قوت می‌بخشد.

رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران اظهار کرد: اصلاح واحدهای فرآوری و تزریق فناوری روز دنیا به‌منظور بالا بردن سطح کیفی محصولات و کاهش هزینه‌ها لازمه حضور در عرصه بین‌المللی صنعت سنگ است.

میرزاییان تاکید کرد: رونق صنعت سنگ نیازمند بررسی کارشناسی، تخصیص منابع مالی، بازاریابی خارجی برای محصولات و حضور پررنگ در نمایشگاه‌های بین‌المللی است.

سیصد واحد سنگ، مزیتی مهم برای استان مرکزی

استاندار مرکزی اظهار داشت: فرآوری صرف در صنعت سنگ عامل رونق اقتصادی در این حوزه نخواهد بود؛ چراکه کشور ایتالیا که دارای وسعت کمتری نسبت به ایران است، سنگ خام را صادر می‌کند.

علی آقازاده اظهار کرد: سیصد کارخانه سنگ در شهرستان محلات وجود دارد، اما بیش از نیمی از این واحدها در وضعیت مناسبی نیستند و باید برای بالندگی حمایت ویژه شوند.

وی ریشه مشکلات واحدهای سنگ را در رکود صنعت ساخت‌وساز، نبود توجه و فعالیت موثر در بازار صادرات‌محور بیان کرد.

استاندار مرکزی تصریح کرد: سهم کشور ما باید از تجارت جهانی سنگ افزایش پیدا کند؛ چراکه این صنعت می‌تواند جایگزین دیگر محصولات صادراتی کشور ازجمله نفت شود و ارزآوری ایجاد کند.

آقازاده تاکید کرد: فعالان و تشکل‌های حوزه سنگ باید به بازاریابی و تسهیل در مسیر صادرات توجه کنند زیرا ایران در زمره تولیدکنندگان برتر سنگ جهان است؛ اما نتوانسته جایگاه خود را به‌خوبی پیدا کند.

وی با اشاره به فعالیت شورای معادن استان‌ها گفت: این نهاد با اختیاراتی که دارد می‌تواند به حوزه سنگ رونق مضاعفی دهد.

استاندار مرکزی گفت: این استان در سنگ و صنایع زیرمجموعه آن در زمره برندهای جهانی است و شهرستان محلات و نیم‌ور به‌دلیل برخورداری از سنگ تراورتن منحصربه‌فرد هستند.

تکمیل چرخه تولید سنگ

نماینده مردم شهرستان محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: کامل نبودن چرخه تولید سنگ، ضعف در صادرات و هزینه‌های بالای تولید مهم‌ترین مشکلات تولید سنگ در کشور است که باید در سایه همراهی هدفمند دولت و مجلس شورای اسلامی این نقیصه برطرف شود.

علیرضا سلیمی افزود: دانش فنی به‌کار رفته در واحدهای فرآوری سنگ ایران نیازمند پوست‌اندازی است و باید با پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت این نقص برطرف شود.

وی ادامه داد: هشتاد درصد تولیدات سنگ کشور مصرف داخلی دارد و تغییر نگرش برای تصاحب بازارهای بین‌المللی ضروری است.

نماینده مردم شهرستان محلات و دلیجان در خانه ملت ادامه داد: همکاری فعالانه حوزه اقتصادی سفارتخانه‌ها موجب پویایی صادرات و تصاحب سهمی از بازارهای جهانی می‌شود.

وی افزود: کارشناسان اقتصادی وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌ها باید اطلاعات دنیا و نیاز بازار را به فعالان حوزه سنگ کشور منتقل و مطابق با نیاز دنیا بازار مصرف تعریف کنند تا صادرات تقویت شود.

سلیمی بیان کرد: اعطای تسهیلات با نرخ سود بالا به معدنکاران و واحدهای فرآوری مانع عرضه سنگ نما با قیمت مناسب و کاهش قدرت رقابت‌پذیری می‌شود.

* صمت