بهره‌برداری از ظرفیت‌های غنی معدنی
کارشناسان ایرانی از نظر فنی‌مهندسی، توان بسیار بالایی دارند، به‌ویژه آن دسته از کارشناسانی که ارتباطات گوناگون با دانشگاه‌های خارجی یا مشاوران خارج از کشور دارند، به هر حال، این نوع ارتباطات تضمینی برای افزایش توان کارشناسان داخلی است.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، ایران ظرفیت‌های غنی معدنی دارد و بر همین اساس بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مجموعه‌های گوناگونی در این زمینه فعالیت می‌کنند. شرکت فنی‌مهندسی پارس‌اولنگ، به‌طور مستقل خدمات مهندسی، مشاوره‌ای و نظارت بر پروژه‌های گوناگون را از سال 1381 در زمینه‌های زمین‌شناسی، اکتشاف،استخراج معدن، ژئوتکنیک، ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست آغاز کرده است.
این شرکت همواره تلاش می‌کند با تکیه بر دانش و تجربه بالای کارشناسان کارآزموده داخلی و خارجی و همچنین با استفاده از آخرین نسخه نرم‌افزارهای تخصصی معدن و زمین‌شناسی، خدمات مهندسی و مشاوره‌ای خود را در حد استانداردهای بین‌المللی ارائه کند.
مهندسان مشاور و بهره‌برداری از معدن
رسول تجددیان‌فر از کارشناسان ارشد شرکت مهندسی و مشاوره‌ای پارس‌اولنگ در زمینه مسئولیت‌ها و اهمیت شرکت‌های مشاور و ناظر در حوزه معدن اظهار داشت: بهره‌برداری مرحله بعد از اکتشاف معدن است. این مرحله شامل زیرمجموعه‌های گوناگونی از جمله مطالعات اقتصادی-طراحی، بهره‌برداری و نظارت است. تعریف بهره‌برداری از معدن در معنی لغوی آن نهفته است، اما مجموعه فرآیندهای مهندسی معدن که زمینه استخراج ماده معدنی و بهینه‌سازی شرایط اقتصادی معدن را فراهم می‌کند را می‌توان به‌عنوان یک تعریف کلی از بهره‌برداری معدن دانست.
تجددیان‌فر در ادامه تعریفی از مهندس مشاور ارائه کرد: در تمام جهان، حوزه‌های گوناگون، اعم از صنعتی، معدنی، عمرانی، کشاورزی و حتی فرهنگی و هنری هر پروژه به‌طور عمده از سه بخش تشکیل می‌شود؛ کارفرما که به‌عنوان صاحب پروژه و تامین‌کننده منابع مالی پروژه مطرح است، مشاور که در مقام شخص حقیقی یا حقوقی مسئولیت تمام طراحی‌ها، برنامه‌ریزی، مطالعات و سایر فرآیندهای مهندسی و پیمانکار مسئولیت اجرای طرح تهیه‌شده را برعهده دارند.حال اگر بر این تعریف جهانی ساختار پروژه تمرکز کنیم، می‌توان گفت که مهندس مشاور به‌عنوان اتاق فکر هر کارفرما برای طراحی، بهینه‌سازی، نظارت بر اجرای طرح و رعایت نظارت فنی و اقتصادی، مطرح است. این تعریف در مهندسی معدن به‌عنوان بخش بهره‌برداری و نظارت بر آن اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند، چراکه معدنکاری، طراحی در یک محیط پر از احتمالات گوناگون است. هزینه‌های بالای معدنکاری، ریسک‌های اقتصادی و مغایرت‌هایی که در زمین با آن روبه‌رو می‌شویم، همگی جزو وظایفی هستند که یک مهندس مشاور با آن مواجه می‌شود و باید بهترین راه‌حل برای مقابله با آنها را ارائه کند. به‌عنوان مثال، ما همواره در اکتشافات با مغایرت‌های بسیاری روبه‌رو هستیم که عملا در زمان بهره‌برداری بروز پیدا می‌کنند، از جمله این موارد می‌توان به مغایرت مدل بلوکی و عملیات اجرا استخراج اشاره کرد، اما مهندس مشاور با ارائه راهکارهای کنترل عیار می‌تواند این مسئله را تا حد زیادی حل کند. به‌طور خلاصه، مهندس مشاور به‌عنوان اتاق فکر کارفرما طراحی، هدایت و بازبینی طرح‌های بهره‌برداری و نظارت بر اجرای فعالیت و سایر موارد مشابه را در قالب بخش‌های فنی، زمین‌شناسی، اقتصادی و حتی اجتماعی برعهده دارد.
ابزار مهندس مشاور
تجددیان‌فر افزود: مهم‌ترین ابزار مهندس مشاور، نیروی انسانی آن است. نیروی انسانی متخصص با تجربه کاری بالا، بهترین ابزار مهندس مشاور است. در کنار این اصل مهم باید خاطرنشان کرد که نرم‌افزارهای روز جهان در بخش‌های گوناگون، تکمیل‌کننده توان علمی و فنی، مهندس مشاور هستند. ناگفته نماند با توجه به رشد سریع فناوری، نرم‌افزارهای معدنی، آموزش‌های هنگام خدمت کارکنان، ارتباط با نویسندگان نرم‌افزاری و برگزاری کارگاه‌ها می‌تواند راهگشا باشد. گفتنی است علاوه بر بحث‌های کلاسیک که مطرح شد، نقدپذیری و مباحثه‌های فنی در ارتقای کیفی پروژه‌های در حال انجام بسیار موثر هستند. برگزاری جلسات فنی با هدف بررسی‌های تکنیکی در راستای دریافت نظرات کارشناسی یک ابزار بسیار مهم برای مهندس مشاور است، چراکه دریافت این دیدگاه‌ها تاثیر بسیار بسزایی در روشن شدن نقاط مبهم و ارتقای کیفی پروژه خواهد داشت.
مسائل ژئوتکنیک آب
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر رابطه بهره‌برداری از معادن با مسائل ژئوتکنیک آب اظهار داشت: این سوال در نوع خود بسیار جالب است فرض کنید یک آکواریوم با ماهی‌های زیبا داریم که شیشه‌های این آکواریوم زیبا در واقع همان مسائل ژئوتکنیک معدنی است. اگر این شیشه‌ها کثیف یا ترک خورده باشد، شما هرگز زیبایی ماهی‌های داخل آب را نخواهید دید. خوشبختانه چند سالی است در معادن داخلی این موضوع اهمیت یافته و حتی در معادن بزرگ واحد ژئوتکنیک تاسیس شده است. مطالعات ژئوتکنیک به‌طور مستقیم بر ایمنی کارکنان و ماشین‌آلات معدن و حتی پارامترهای اقتصادی تاثیر بسزایی دارد. به‌عنوان مثال، اگر در مطالعات ژئوتکنیک بتوانیم شیب نهایی معدن را حتی یک درجه افزایش دهیم، باعث کاهش نسبت باطله‌برداری و در نتیجه بهبود پارامترهای اقتصادی معدن می‌شویم. درحال‌حاضر، به‌دلیل عمیق شدن معادن روباز به‌ویژه معادن استراتژیک مانند مس، طلا و آهن و لزوم کاهش هزینه‌های عملیاتی، عملا مهندسان مشاور و کارفرمایان به سمت مدیریت ریسک در این بخش گرایش پیدا کرده‌اند.
پارس‌اولنگ موفق در بهره‌برداری
تجددیان‌فر در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر موفقیت شرکت پارس اولنگ در بهره‌برداری از معادن اظهار داشت: وقتی شما معدنی را طراحی می‌کنید تمام موفقیت یا عدم‌موفقیت شما به مطالعات مرحله قبلی یعنی اکتشافات وابسته می‌شود. ما در این مجموعه تلاش می‌کنیم با در نظر گرفتن ریسک‌های گوناگون و استانداردهای جهانی طرح‌های معدنکاری را آماده کنیم. به باور من، شرکت پارس‌اولنگ یکی از موفق‌ترین شرکت‌های مشاور در بخش طراحی معدن است. مجموعه کارشناسانی که در این بخش مشغول به‌کار هستند، باعث ارتقای کیفی گزارشات می‌شوند که خود دلیل این ادعاست. وی افزود: استفاده از کارشناسان با سابقه و درجه علمی بالا از شاخص‌های بسیار مهم در شرکت پارس‌اولنگ به‌ویژه در بخش‌های طراحی و ژئوتکنیک است. استفاده از نرم‌افزارهای بروز در این زمینه، تدوین مراحل QA-QC طراحی‌شده که مختص مجموعه مهندسی پارس اولنگ است. ارتباط با مشاوران خارجی از کشورهای صاحب‌نامی مانند افریقای‌جنوبی، استرالیا، فرانسه، انگلستان و صربستان که حتی در شرایط تحریم نیز همکاری خود را با ما قطع نکرده‌اند، از نقاط قوت این مجموعه به‌شمار می‌آید.
بهره‌گیری از توان کارشناسان داخلی
تجددیان‌فر اظهار داشت: هیچ نقطه توقفی برای پیشرفت‌های مختلف فنی در بخش معدن وجود ندارد. برگزاری چندین کنفرانس بین‌المللی سالانه، ارائه نسخ جدید نرم‌افزارهای معدنی، انتشار مقالات ISI و کتب جدید موید این مطلب است. کارشناسان ایرانی از نظر فنی‌مهندسی، توان بسیار بالایی دارند، به‌ویژه آن دسته از کارشناسانی که ارتباطات گوناگون با دانشگاه‌های خارجی یا مشاوران خارج از کشور دارند، به هر حال، این نوع ارتباطات تضمینی برای افزایش توان کارشناسان داخلی است. البته در سال‌های گذشته در برخی موضوعات معدنی، واقعا نیازمند کارشناسان خارجی بودیم، اما امروز کارشناسان ما به نقطه‌ای رسیده‌اند که خود ارائه‌کننده خدمات فنی‌مهندسی به‌ویژه در منطقه هستند.
* صمت
