کارآفرینی و تحول در کسب‌وکارهای معدنی
ایجاد مجموعه‌های دانش‌بنیان یا استارت‌آپ‌ها نیز جزو گزینه‌های کارآفرینی هستند و عنصر علم و دانش، بخش جدایی‌ناپذیر این مجموعه‌ها محسوب می‌شود. اغلب این شرکت‌ها با هزینه محدودی تاسیس می‌شوند، اما می‌توانند اثرگذاری بالایی در توسعه اقتصادی کشور داشته باشند.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، اشتغال در طول سالیان گذشته به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اساسی سیاست‌گذاران کشور مطرح بوده است. بر همین اساس نیز تلاش شده از ظرفیت‌های مختلف کشور برای ایجاد موقعیت‌های شغلی بهره گرفته شود. در چنین شرایطی، کارآفرینی اهمیت ویژه‌ای یافته است، چراکه فردی با بهره‌مندی از ایده‌های جدید کسب‌وکارهای تازه‌ای را بنیان می‌گذارد و محصول یا خدمتی را به بازار عرضه می‌کند.
کارآفرینی در حوزه‌های گوناگون مورد توجه قرار گرفته، اما در برخی شاخه‌ها با وجود ظرفیت قابل‌توجهی که دارند، تاکنون آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. ازجمله این حوزه‌ها می‌توان به بخش معدن و صنایع‌معدنی اشاره کرد. ایران از ظرفیت‌های ویژه‌ای برای توسعه معدن و صنایع وابسته به آن برخوردار است. این صنایع تاکنون موقعیت‌های شغلی متعددی را در کشور ایجاد کرده‌اند، اما ظرفیت این حوزه برای کارآفرینی از تصور ما بیشتر است؛ یعنی تاکنون آنطور که باید از ظرفیت‌های این بخش به‌خوبی بهره گرفته نشده است.
بنابراین ضروری است این ظرفیت‌ها شناسایی و مورد توجه قرار گیرند. ایجاد پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد و نوآوری را باید از مهم‌ترین اقداماتی دانست که زمینه کارآفرینی را در صنایع گوناگون فراهم می‌کند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که هر دانشی نمی‌تواند به کسب‌وکار تازه‌ای تبدیل شود. اما می‌توان با ایجاد مراکز یادشده روحیه کارآفرینی را در میان دانشجویان افزایش داد. بدین ترتیب زمینه‌ای را فراهم آورد که دانش به کسب‌وکار جدید تبدیل شود. در این میان، نزدیک کردن ارتباط میان صنایع و دانشگاه‌ها نیز کمک‌کننده خواهد بود.
ایجاد مجموعه‌های دانش‌بنیان یا استارت‌آپ‌ها نیز جزو گزینه‌های کارآفرینی هستند و عنصر علم و دانش، بخش جدایی‌ناپذیر این مجموعه‌ها محسوب می‌شود. اغلب این شرکت‌ها با هزینه محدودی تاسیس می‌شوند، اما می‌توانند اثرگذاری بالایی در توسعه اقتصادی کشور داشته باشند.
واژه استارت‌آپ نیز چند سالی است به فضای کسب‌وکارهای معدن و صنایع‌معدنی راه یافته است. از آنجاکه فعالیت در حوزه معدن و صنایع معدنی تاثیر بسزایی در توسعه اقتصادی دارد، حضور استارت‌آپ‌ها در آن ضروری به‌نظر می‌رسد، چراکه این بخش نیز باید بتواند خود را با تغییرات عرصه‌های فناوری، اقتصادی و اجتماعی تطبیق دهد. به‌علاوه آنکه زمینه توانمند شدن هرچه بیشتر این عرصه را فراهم می‌کند. در همین حال، موقعیت‌های شغلی جدیدی را به‌وجود می‌آورد و به‌نوعی کارآفرینی محسوب می‌شود.
توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که این کسب‌وکارهای جدید می‌توانند در حوزه‌های مختلفی ایجاد شوند، برخی از این حوزه‌ها عبارتند از: بهبود فرآیندهای اکتشاف با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین که به کاهش هزینه و ریسک سرمایه‌گذاری منجر می‌شود، رشد بازدهی و همچنین ارتقای بهره‌وری در فعالیت‌های گوناگون، کاهش آلودگی‌های محیط زیستی، بهره‌مندی از روش‌های نوین فرآوری محصولات معدنی، شبکه‌سازی و توسعه نوآوری در بخش معدن و صنایع وابسته به آن، تسهیل خرید و فروش مواد معدنی و همچنین شفاف‌سازی اطلاعات در زنجیره ارزش.
این فعالیت‌ها از منظر فناورانه در دسته‌های مختلفی مانند هوش مصنوعی، پردازش تصویر، فناوری‌های شیمیایی، نانو، پلتفرم آنلاین، اسکن سه‌بعدی، فناوری‌های زیستی، رباتیک و اینترنت اشیا، رادیوگرافی، پهپاد، واقعیت‌افزوده و مجازی، ماشین‌آلات و ابزارآلات صنعتی، پردازش ابری، لیزر، کلان داده و بلاکچین تقسیم‌بندی می‌شوند. بدون تردید بهره‌گیری از این ظرفیت منجر به کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و کارآیی در مقایسه با روش‌های سنتی می‌شود.
با وجود تمام ظرفیت‌های یاد شده باید اقرار کرد که بهره‌گیری از ظرفیت‌های این حوزه تاکنون در ایران مغفول مانده است. بنابراین انتظار می‌رود سازمان‌های مسئول با بیان مسائل در حوزه‌های معدن و صنایع وابسته به آن و همچنین مطرح کردن چالش‌های راهبردی هر حوزه، زمینه را برای ورود کسب‌وکارها و شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کنند.
مهران حق‌شناس - کارشناس صنایع‌معدنی- صمت
