معادن در عهد قاجار
در این کتاب، به‌وضوح نام بسیاری از معادن فعلی کشورمان مانند سونگون، انگرد، داشکسن، انگوران و کوه زر آورده شده است. این نشان می‌دهد که معدنکاری در ایران بسیار ریشه‌دار بوده و قدمتی دیرینه دارد.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، بدون هیچ تردیدی کتاب «معادن در عهد قاجار» با قلم میرزامحمد صالح تبریزی، اثری ارزنده در شناسایی منابع معدنی ایران و نیز تاریخ معدنکاری کشورمان است.
در این کتاب، به‌وضوح نام بسیاری از معادن فعلی کشورمان مانند سونگون، انگرد، داشکسن، انگوران و کوه زر آورده شده است. این نشان می‌دهد که معدنکاری در ایران بسیار ریشه‌دار بوده و قدمتی دیرینه دارد. نویسنده کتاب، زنده‌یاد میرزامحمد صالح تبریزی، به‌وضوح از تحقیقات مهندسان روسی و فرانسوی در معادن ایران صحبت می‌کند که نشان‌دهنده آشنایی قدرت‌های آن زمان با ظرفیت‌های معدنی ایران بوده است. به باور من، شایسته است با نام‌گذاری یک مجتمع معدنی یا ساخت مجسمه، از خدمات این مرد بزرگ که تا پایان عمر در خدمت به آموزش فرزندان این آب و خاک مجاهدت کرد، تجلیل شود.
تبریزی در اواخر عمر خود در شهر اهر مکتبخانه‌ای ایجاد کرد و تا آخر عمر به نشر دانش مشغول شد. همچنین باید از عباس‌پرورش به‌دلیل احیا و نگارش چنین اثر سترگی سپاسگزاری و از تجربیات وی برای بهبود وضعیت معدنکاری کشور استفاده کرد. عباس پرورش در انتهای این کتاب، سه کتاب سترگ دیگر درباره تاریخ معدن و زمین‌شناسی ایران معرفی کرده که توسط زنده‌یادان محمد زاوش، کرامت‌الله علیپور و ایرج‌کیا نوشته شده است و خالی از لطف نیست که علاقه‌مندان به حوزه معدن آن را مطالعه کنند.
مرحوم میرزا محمدصالح تبریزی در زمانه و شرایط بد دوره قاجار، کار بزرگی انجام داد و توانست اطلاعات زیادی را از دورترین نقاط کشور در یکجا جمع کند. البته اطلاعات نویسنده در زمینه نفت و گاز نقص‌هایی دارد، چراکه به‌وجود معادن قیرطبیعی یا گیلسونایت اشاراتی داشته، اما درباره منابع نفت و گاز جنوب بحثی نکرده است. البته باید موانع دستیابی نویسنده به اطلاعات را هم در نظر گرفت.
پیمان افضل- عضو هیات مدیره انجمن مهندسی معدن ایران- صمت
