خام فروشی معادن را از عیار انداخت
مازندران با داشتن حدود یک میلیارد تن ذخایر معدنی،گنجینه‌ای است که به دلیل خام فروشی نتوانسته به جایگاه مطلوب برسد و سرمایه‌گذاری در این حوزه و فرآوری، جهش تولید در استان را شتاب می‌بخشد.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، از معادن زغال‌سنگ و فلورین و سرب گرفته تا پوکه معدنی، سنگ‌های تزئینی، باریت، سیلیس و انواع دیگر مواد معدنی، در مازندران یافت می‌شود. این استان سرزمین گنج‌های ناشناخته و پنهانی است که از خاکش طلا می‌روید.
از مجموع انبوه مواد معدنی شناسایی‌شده در حال حاضر هفده نوع ماده معدنی با ظرفیت بیست و دو میلیون تن در مازندران استخراج می‌شود اما به اذعان صاحب‌نظران و کارشناسان زمین‌شناسی، هر منطقه استان مملو از ذخایر و گنج‌های پنهانی بوده که هنوز استخراج‌نشده است.
طرح آمایش و اکتشافات برای شناسایی مواد معدنی و گنج‌های نهفته در خاک استان چند سالی است کلید خورده و تکمیل این طرح و شناسایی ذخایر و گنجینه‌های معدنی در پویایی اقتصاد استان تأثیر بسزایی دارد.
در حال حاضر بیش از دویست و پنجاه معدن در مازندران ثبت‌شده که حدود نیمی از آن‌ها غیرفعال است و بهره‌گیری از ظرفیت این بخش در توسعه اشتغال و جهش اقتصادی استان نقش مثبتی خواهد داشت.
عباس عبدی سرپرست معاونت امور معدنی سازمان صنعت مازندران درباره وضعیت معادن استان اظهار داشت: در حال حاضر بیست و دو معدن فعال در بخش زغال‌سنگ، سی و هفت معدن واریزه کوهی، چهل و هشت معدن سه آهک و لاشه، دوازده معدن فلورین، یک معدن پوکه معدنی، یک معدن سرب و روی، معادن گرانیت، مرمریت و تراورتن و سیلیس در استان فعال است.
وی شمار معادن فعال استان را صد و چهل و یک و معادن غیرفعال را صد و شانزده مورد بیان کرد و گفت: از مجموع معادن چهل و پنج معدن در قالب تعاونی، دو معدن زغال‌سنگ و پوکه معدنی دولتی و دویست و ده معدن خصوصی در استان وجود دارد.
وی شمار اشتغال ایجادشده در بخش معدن استان را سه هزار و هشتصد و نود و چهار نفر بیان کرد و گفت: بیشتر این افراد به تعداد دو هزار و دویست و هفتاد و سه نفر در معدن زغال‌سنگ اشتغال دارند.
عبدی میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته در بخش معادن را درمجموع بیش از هزار و سی و دو میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: ظرفیت استخراج معادن در حال حاضر بیش از بیست و دو میلیون و چهارصد و بیست و شش هزار و هشتصد و هشتاد و دو تن است که از این میزان هفتصد و شصت و شش هزار تن زغال‌سنگ استخراج می‌شود.
سرپرست معاونت معدنی سازمان صنعت مازندران میزان استخراج واریزه کوهی را هشت میلیون و ششصد و سی هزار و پانصد تن و سنگ‌آهک لاشه را یازده میلیون و چهارصد و پنجاه هزار تن بیان کرد و گفت: ذخایر موجود مواد معدنی استان بیش از نهصد و هشتاد و پنج میلیون و صد و بیست و چهار هزار و چهارصد و بیست و دو تن است که در حال حاضر بیش از بیست و دو میلیون تن آن برداشت می‌شود.
وی درباره مجوزهای صادرشده معادن در سال جاری گفت: امسال چهار مجوز واریزه کوهی، چهار مجوز سنگ لاشه، یک مجوز معدن زغال‌سنگ و یک مجوز خاک رس در استان به ظرفیت استخراج ششصد و پنج هزار و ششصد تن صادرشده است.
وی مجوز برداشت معادن شامل سنگ لاشه آهکی، واریزه کوهی، فلورین، شن و ماسه را در استان یازده میلیون و نهصد و پنجاه و هشت هزار تن ذکر کرد.
بررسی عملکرد صادراتی مازندران نشان می‌دهد که سهم استان به‌رغم داشتن ذخایر غنی معدنی چندان چشمگیر نیست.
حسین اسماعیل‌زاده عضو انجمن صنعت مازندران با اظهار اینکه مازندران در ماده معدنی فلورین و سنگ‌های زینتی رکورددار بازارهای ملی است، سهم آن را از بازار صادرات ناچیز می‌داند و می‌گوید: بیشتر ذخایر معدنی استان به‌صورت خام خارج و ارزش‌افزوده آن سهم دیگر مناطق می‌شود.
عقب ماندگی در فرآوری و صادرات ذخایر
وی با اشاره به رتبه دوم استان در ذخایر معدنی فلورین می‌گوید: تاکنون درصد کمی از این ماده معدن در استان فرآوری شده و صادرات آن زیاد نیست و این نشان از عقب‌ماندگی در بخش فرآوری ذخایر است.
وی همچنین با اظهار اینکه اکتشافات معدنی استان به‌روز نشده و فقط درصد کمی از مواد معدنی استان استخراج می‌شود، افزود: در قسمت‌های مختلف استان ذخایر معدنی زیادی داریم که هنوز فعال نشده است.
وی ادامه داد: در حوزه سنگ‌آهن و مواد معدنی فلزی قابلیت‌ها و ذخایر زیادی داریم که به دلیل مشکلات و شرایط اقلیمی، نبود حمایت‌های لازم و نداشتن تجهیزات مناسب و به‌روز نتوانستیم از این ذخایر بهره ببریم.
اسماعیل‌زاده با اظهار اینکه تمایل برای سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه معدن کم است، ضوابط دست و پاگیر را ازجمله موانع فرارو ذکر کرد و گفت: در سال‌های قبل سرمایه‌گذاران خارجی برای حوزه معدن اعلام آمادگی کردند اما قوانین و ضوابط دست و پاگیر سبب شد به این بخش ورود نکنند.
وی سیاست‌های انقباضی بانک‌ها را ازجمله مشکلات فراروی حمایت از صادرات مواد معدنی بیان می‌کند و می‌گوید: بانک‌ها برای ارائه تسهیلات صادراتی دنبال وثیقه‌های ارزنده‌ای هستند که این مسئله از جمله چالش‌ها است.
وجود معادن مختلف و ذخایر معدنی متعدد می‌تواند تنوع صادراتی برای استان به ارمغان آورد اما عملکرد بخش صادرات استان در سال‌های متمادی نشان می‌دهد از این بخش استفاده مناسبی نداشته است.
حسینقلی قوانلو رئیس سازمان صنعت مازندران با بیان اینکه استان ظرفیت‌های زیادی در حوزه مواد معدنی دارد، افزود: در سال‌های اخیر بخشی از ذخایر و مواد معدنی استان به کشورهایی نظیر ترکمنستان و ترکیه صادر شده است.
وی با بیان اینکه حجم بالایی از صادرات استان را سیمان تشکیل می‌دهد افزود: در سال 1397 حدود یک‌میلیون و هشتصد و بیست و دو هزار تن و در سال گذشته حدود دو میلیون و دویست و هشتاد و هشت هزار تن از محصولات این حوزه صادرشده است.
به گفته قوانلو صادرات فولاد خام نیز در سبد محصولات استان قرار دارد و سال گذشته چهل و چهار هزار تن به کشورهای مختلف صادرشده است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران توسعه صنایع معدنی و زنجیره‌های آن را از برنامه‌های مهم سال جهش تولید در بخش معدن اعلام کرد و گفت: درصدی از معادن استان غیرفعال هستند که رونق دوباره آن در دستور کار قرار دارد.
صادرات سیمان و گچ
وی گفت: در سبد استان محصولاتی مانند سیمان و گچ جزو برنامه‌های صادراتی قرار داشته که تاکنون مقادیری به کشورهای مختلف ازجمله قزاقستان و روسیه صادرشده است و باید در حوزه صادرات دیگر ذخایر معدنی با برنامه بیشتری گام برداریم.
آمار گمرک مازندران نیز در سال جاری نشان می‌دهد که سهم صادرات مواد معدنی در سه ماه اول امسال ناچیز بوده و فقط هفت درصد از صادرات استان به ارزش سه میلیون دلار مربوط به سیمان بوده است.
به‌رغم قابلیت‌های مختلف مازندران در حوزه معادن همچنان دست استان از ارزآوری در حوزه ذخایر معدنی خالی است و مواد معدنی استان به‌صورت خام از چرخه طبیعت خارج و در بخش‌های مختلف بهره‌گیری می‌شود ازاین‌رو تدوین سند چشم‌انداز معدنی برای تحقق اهداف جهش تولید در استان امری الزامی و اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.
* مهر
