بازار سنگ را به نفع ترکیه خالی نکنیم
این کارشناسان با اشاره به تجارب کشورهای موفق دنیا مطرح میکنند، کشورهایی از جمله ایتالیا و اسپانیا که در این حوزه مزیت نسبی دارند، حدود ۵۰ درصد دست به خامفروشی زده و توانستهاند نیازهای بازار جهانی را تامین کنند.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، درباره مضرات خامفروشی زیاد خواندهایم؛ بهطور مثال بارها مطرح شده وقتی خامفروشی میکنیم، سودی را که باید در داخل کشور بهدست آوریم، مستقیم به خارج از کشور میبریم، درصورتی که اگر توانمندی خود را افزایش دهیم و دست از خامفروشی برداریم، میتوانیم درآمدزایی کرده و به رشد اقتصادی کشور هم کمک کنیم.
این درحالی است که برخی از کارشناسان حوزه صنگهای ساختمانی موافق با خام فروشی در این حوزه هستند. این گروه معتقدند آنچه در حوزه سنگ به نام خامفروشی در قالب بلوک یا کوپ انجام میشود، به هیچ وجه خامفروشی نیست. این کارشناسان با اشاره به تجارب کشورهای موفق دنیا مطرح میکنند، کشورهایی از جمله ایتالیا و اسپانیا که در این حوزه مزیت نسبی دارند، حدود پنجاه درصد دست به خامفروشی زده و توانستهاند نیازهای بازار جهانی را تامین کنند. این مهم نهتنها باعث شده ضرر کمتری نصیب معدنکاران شود، بلکه آنها را به ارزآوری بیشتری رسانده و توانسته در اقتصاد نقش مثبتی ایفا کند.
درباره فواید فرآوری هم مباحث زیادی مطرح شده اما به باور کارشناسان درحالیکه رشد اقتصادی هر کشوری میتواند تاثیر زیادی بر رشد فرآوری در صنعت سنگ کشور بگذارد، عکس این قضیه یعنی رشد فرآوری در صنعت سنگ کشور، تاثیر زیادی بر کلیت رشد اقتصادی کشور ندارد.
تافته جدابافته نباشیم
رامین قربانزاده، محقق بازار سنگ در پاسخ به این سوال که خامفروشی در حوزه سنگهای ساختمانی چقدر منفی است، با مخالفت برای بهکار بردن واژه خامفروشی در حوزه سنگهای ساختمانی گفت: هیچ جنبه منفی در رابطه با فروش سنگ بهصورت بلوک یا خام وجود ندارد.
او با اشاره به اینکه تمامی کشورهای صاحبنام در صنعت سنگ دنیا، بلوک فروش یا خام فروش هستند، بیان کرد: باتوجه به این مهم، بهتر است ما هم تافته جدابافته از دنیا نباشیم.
قربانزاده با اشاره به تجربههای موفق خامفروشی در دنیا اظهار کرد: سنگ با زمینه رنگی سفید همیشه در بازار بینالملل از استقبال خوبی برخوردار بوده است. کشورهای ایتالیا، یونان، ترکیه، ایران، افغانستان و ویتنام بیشترین و بهترین معادن سنگ سفید دنیا را در اختیار دارند.در این بین ایتالیا، یونان و ترکیه صادرات بلوک سنگ سفید را در برنامه خود دارند اما کشورهای افغانستان و ویتنام صادرات بلوک سنگ را ممنوع اعلام کردهاند. بهتر است ما در این مهم از نقشه راه ایتالیا، یونان و ترکیه پیروی کنیم نه از افغانستان و ویتنام.
این محقق بازار سنگ در پاسخ به این سوال که بزرگترین خریدار سنگ بلوک چه کشورهایی هستند، گفت: پنج بازار هدف صادراتی و بزرگ در دنیا تقسیمبندی شده که چین بزرگترین خریدار سنگ به شکل بلوک در دنیا بهشمار میرود. چهار کشور امریکا، ژاپن، کره جنوبی و آلمان نیز بزرگترین خریداران سنگ بریده دنیا هستند.
او ادامه داد: ایران بنا بر دلایل مختلفی نمیتواند با چهارخریدار بزرگ و قدرتمند سنگ بریده شده، تجارت چشمگیری داشته باشد؛ بنابراین بهتر است بازار چین را که بزرگترین خریدار سنگ بلوک بهشمار میرود، دودستی تقدیم رقیبی بهنام ترکیه نکنیم.
قربانزاده درباره اینکه چقدر فرآوری در حوزه سنگ به رشد اقتصادی کمک میکند، گفت: فرآوری نیازمند رشد دانش، فناوری و تخصص نیروی انسانی است. بنابراین در صورت در صورت داشتن رشد کلی اقتصادی به میتوان به رشد فرآوری در صنعت سنگ کشور دست یافت. اما عکس این فرمول صادق نیست. یعنی رشد فرآوری در صنعت سنگ کشور، تاثیر زیادی بر کلیت رشد اقتصادی کشور ندارد.
این محقق بازار سنگ در اهمیت توجه به بازار چین بیان کرد: اگر فقط اقتصاد صنعت سنگ را بهطور مجزا بررسی کنیم، باز هم باید یک فاکتور مهم در نظر گرفته شود ودر گام بعد نقش این فاکتور در رشد صنعت سنگ ایران بررسی شود. این فاکتور چیزی نیست جز «بازار چین» و میزان تقاضای کارخانجات تولیدی این کشور برای خرید سنگ خام ایران.
او ادامه داد: برای اینکه متوجه نقش چین در بازار سنگ بینالملل شویم، شایسته است توجه کنیم که پنجاه درصد حجم دلاری صادرات سنگ ترکیه برای صادرات سنگ خام فقط به کشور چین اختصاص دارد و مابقی صادرات ترکیه در ترکیبی از سنگ خام و بریده به سایر کشورها است.
او تاکید کرد: باتوجه به مشکلات تحمیلی و تحریمی که ایران با آن درگیر است، تمرکز صرف بر فروش سنگ بریده در افزایش رشد اقتصادی چشمگیر نخواهد بود.
قربانزاده در پاسخ به این سوال که آیا برای رشد اقتصادی در حوزه سنگ سیاست تمرکز بر دوری از خامفروشی صحیح است، بیان کرد: خیر، این سیاست درست نیست؛ بهطور مثال یک نوع از خانواده سنگها که ایران را در میان صاحبان صنعت سنگ متمایز کرده، سنگ مرمر یا اونیکس است. مخالفان و منتقدانی که صادرات این نوع سنگ را بهاصطلاح خامفروشی میدانند باید پاسخ دهند که تکلیف صاحبان معادن مرمر ایران در صورتی که سنگ آنها بهصورت کوپ صادر نشود چیست؟! شفافسازی کنند که آیا کارخانهداران ایران تضمینی برای خرید تمامی کوپهای استخراجی از معادن مرمر ایران میدهند؟! آیا بازار داخل ایران کشش مصرفی مرمر استخراجی معادن ایران را دارد؟ آیا کارخانهداران و تجار ایران دسترسی به بازارهای خریدوفروش سنگهای لوکس را دارند؟
این فعال معدنی در پایان درباره اینکه انتظار شما از دولت چیست، گفت: غیر از دولت نهادهای تصمیمگیر و تاثیرگذار دیگری هم هستند؛ بنابراین از نظام حاکم انتظار داریم که برای فعالان حوزه سنگ مانعتراشی نکنند.
لزوم همراهی با استانداردهای دنیا
سیامک حاج سیدجوادی، فعال معدنی در پاسخ به این سوال که خامفروشی در حوزه سنگ چقدر منفی است، گفت: آنچه که به نام خامفروشی در قالب سنگ بلوک یا کوپ انجام میشود، به هیچ وجه خامفروشی نیست. در واقع در این مرحله عملیات فرآوری روی سنگ انجام و روی آن طبق استانداردها کار شده تا به نتیجه مطلوب برسند.
حاج سیدجوادی با اشاره به استانداردهای روز دنیا بیان کرد: این مهم در دنیا بهطور معمول به صورت دو به یک است؛ یعنی سنگ دو برابر استخراج شده و پنجاه درصد آن بهصورت بلوک و مابقی به صورت ضایعات است. بر این اساس اگر سیصد میلیون تن استخراج شود، حدود صد و پنجاه میلیون تن سنگ بلوک بهدست میآید، اما در ایران این آمار بین سه تا پنج برابر متغیر است؛ یعنی ما خیلی کمتر به سنگ بلوک توجه میکنیم؛ بنابراین باید گفت سنگ بلوک سنگ خام نیست بلکه محصولی نیمهفرآوری شده و در مراحل تولید است.
این فعال معدنی با تاکید بر اینکه صادرات سنگ بلوک برای کشور نهتنها منفی نیست، بلکه مثبت هم است، تصریح کرد: در این باره، معیار ما میتواند کشورهای دیگر فعال در حوزه سنگ باشد، مثل ایتالیا و اسپانیا که مزیت نسبی در صنعت سنگ دارند و سنگ را بهصورت کوپ صادر میکنند. مورد دیگر ترکیه است که تولید آن بین ده تا بیست درصد بیشتر از ایران است.
درحالیکه ما حدود ده میلیون تن تولید ستگ داریم، این رقم برای ترکیه دوازده میلیون تن است. جالب اینکه ترکیه نصف تولید خود را بهصورت بلوک یعنی خام صادر میکند اما این مهم در کشور ما مورد انتقاد است و با بیان اینکه نباید خامفروشی کرد، مورد سرزنش قرار میگیرد.
حاج سیدجوادی با اشاره به دلایل مشکل صادرات سنگ بهصورت بلوک در ایران بیان کرد: در بسیاری از مناطق دنیا معدنکار خود کارخانه و واحد فرآوری دارد اما در ایران کارخانههای فرآوری منفک از معدن هستند. متاسفانه سیاستگذاری در کشور ما در جهتی نبوده که این دو در کنار هم باشند؛ بنابراین دعوا بر سر ارزشافزوده بین معدنکار و کارخانهدار موضوعی همیشگی بوده است.
این فعال معدنی ادامه داد: کارخانهداران همیشه تلاش کردهاند سنگ معدن را با قیمت پایین بخرند اما در مقابل معدنکاران سعی کردهاند سنگ را با بیشترین سود بفروشند. در این بین اگر صادرکننده سنگی را از معدنکار به قیمت هر تن سه میلیون تومان میخرد، کارخانهدار تمایل دارد خیلی ارزانتر آن را خریداری کرده و سهم بیشتری را برای ارزشافزوده در نظر بگیرد.
او بهعنوان راهکار این مشکل گفت: باید اعتدال را برقرار کنیم؛ یعنی سعی شود تا حد ممکن معدنکاران واحدهای فرآوری بزنند یا کارخانهدارها به معادن واحدهای فرآوری ارائه دهند تا دعوا کمتر شود.
* صمت