صنعت سنگ محلات نیازمند حمایت های ویژه
کانون تولید سنگ استان مرکزی در شهرستان محلات نزدیک به پنجاه درصد کل تراورتن های ایران را تولید می کند و پتانسیل مطلوب این شهرستان در تولید سنگ های ساختمانی مرمریت، چینی، کریستان، ترانیکس و ترامیت (سنگ خام و تراورتن) توانسته ایران را در رتبه نهم در بین هجده کشور دیگر جهان از لحاظ تولید سنگ های تزیینی تراورتن قرار دهد.
به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، «سنگ کسی را به سینه زدن» ضرب‌المثلی است در باب حمایت، جانبداری و غمخوار کسی بودن آنهم بعضی اوقات از نوع اغراق آمیزش است و «سنگ» محلات در استان مرکزی بدجور نیازمند حمایت است، حتی از نوع اغراق آمیزش.
شهرستان محلات پر از ظرفیت و زیبایی است، البته این شهرستان را بیشتر با گل و گیاهش که شناسنامه این شهر است می‌شناسند و شاید به دلیل نبود زیرساخت های لازم در محلات، دیگر مزیت ها و شاخص‌های گردشگری و اقتصادی این شهر مغفول مانده از جمله آنها معادن غنی سنگ مستقر در کمربندی این شهرستان است،
هرچند «گل» شهرستان محلات نیز آنچنان که باید گلی به سر این شهرستان نزده! بزرگترین ذخایر تراورتن خاورمیانه در شهرستان محلات جا خوش کرده است. شهرستان محلات علیرغم تولید بالغ بر دو میلیون تن سنگ تراورتن و تبدیل شدن به کانون تولید سنگ نمای کشور با فعالیت دویست و پنجاه واحد تولید سنگ در چهار شهرک و ناحیه صنعتی و برخورداری از صد و ده معدن غنی سنگ و هشتاد معدن تراورتن با ایجاد اشتغال برای بالغ بر شش هزار نفر و علیرغم برخورداری از بزرگترین فضای نمایشگاه تخصصی سنگ در جهان، همچنان نمی توان نشانه های توسعه اقتصادی ناشی از چنین ظرفیت سرشاری را در این شهرستان نه چندان بزرگ دید.
کانون تولید سنگ استان مرکزی در شهرستان محلات نزدیک به پنجاه درصد کل تراورتن های ایران را تولید می کند و پتانسیل مطلوب این شهرستان در تولید سنگ های ساختمانی مرمریت، چینی، کریستان، ترانیکس و ترامیت (سنگ خام و تراورتن) توانسته ایران را در رتبه نهم در بین هجده کشور دیگر جهان از لحاظ تولید سنگ های تزیینی تراورتن قرار دهد.
با وجود چنین ظرفیت عظیمی در محلات و تنوع تولید سنگ در معادن این شهرستان از طرفی و برخورداری آن از ذخایر عظیم تراورتن ورتن کشور، سوال اینجاست که چرا شهرستان محلات از ویژگی ممتاز بودن و تبدیل شدن به قطب تولید سنگ جا مانده است، ویژگی مهمی که اصفهان گوی سبقت را در دستیابی به آن از شهرستان محلات ربوده یا خواهد ربود.
بهنام نیکفر مدیر عامل نمایشگاه سنگ ایران گفت: اصفهان از قدیم به دلیل ازدیاد واحدهای سنگبری به عنوان بزرگترین استان معدنی کشور انتخاب شده و از مجموع حدود شش هزار واحد سنگ بری کشور بالغ بر دو هزار واحد آن در این استان مستقر است.
بهنام نیکفر با اشاره به فعالیت دو یست و سی واحد سنگبری در شهرستان محلات اظهار کرد: گرچه ظرفیتی که شهرستان محلات در حوزه معادن دارد قابل مقایسه با استان اصفهان نیست، اما به دلیل برخی از مزیت ها اخیرا استان مرکزی از سوی وزارت صنایع به عنوان استان معین سنگ کشور شناخته شد.
وی تنوع بالای تولید سنگ در استان اصفهان را دلیل انتخاب این استان از قدیم الایام به عنوان قطب تولید سنگ ایران دانست و گفت: به دلیل فعالیت تاثیرگذار شهرستان محلات در حوزه سنگ و برپایی نمایشگاه بین المللی سنگ در این شهرستان، استان مرکزی به عنوان استان معین سنگ کشور برگزیده شده است.
مدیر عامل شرکت نمایشگاهی یکتاسنگ محلات و عضو اتاق بازرگانی استان مرکزی در ادامه گفت: راندمان بالا، انسجام فعالیت ها و عملکرد، فعالیت های مثبت در اتاق بازرگانی و ارائه نظرات و راهکارهای کاربردی و مهمتر از همه برگزاری نمایشگاه بین المللی سنگ های ساختمانی در این شهرستان از جمله مزیت های انتخاب استان مرکزی به عنوان استان معین سنگ کشور است.
معضل بروکراسی اداری و حقوق دولتی غیرکارشناسی
وی با بیان اینکه بروکراسی های اداری سال های اخیر و تغییر نگاه حمایتی به معادن این شهرستان عاملی برای کندی در رونق و توسعه سنگ تولیدی این شهرستان شده گفت: بر اثر این نوع نگاه فعالیت برخی معادن نیمه فعال شهرستان متوقف شد و به حالت تعطیل درآمد و وضع مالیات های بالا و تعیین حقوق دولتی غیرکارشناسی، معادن این منطقه را از پای درآورد.
نیکفر در ادامه به بازار فروش سنگ محلات اشاره کرد و گفت: اگر فرآوری سنگ تولیدی شهرستان محلات در معادن این شهرستان صورت گیرد، موجب معرفی بهتر برند شهرستان محلات شده و رونق اقتصادی تولیدات سنگ شتاب خواهد گرفت.
نبود بازار فروش مناسب
وی گفت: مهمترین ضعف سنگ تولیدی شهرستان محلات نبود بازار فروش مناسب است و چه بسا سنگ تولیدی این شهرستان وقتی برای فرآوری به استان اصفهان منتقل می شود با برندی غیر از برند این شهرستان روانه بازار مصرف شود.
عضو کمیسیون سنگ اتاق بازرگانی کشور تاکید کرد: در استان اصفهان به دلیل ازدیاد واحدهای سنگبری و پیشروی معادن این استان به سمت استان یزد واحدهای سنگبری در این دو استان رو به افزایش است از این رو فروش محصول تولیدی اقتصادی تر است و به دلیل ارزان بودن هزینه حمل و نقل ناشی از کوتاه بودن مسیر مواصلاتی، این دو استان نیازهای خود را از معادن مجاور و نزدیک تر تامین می کنند از این رو تمایل کمتری نسبت به خرید از شهرستان محلات دارند.
چوب نبود قطعات یدکی لای چرخ صنعت سنگ
وی گفت: یکی دیگر از مشکلات مهم در توسعه معادن سنگ محلات ماشین آلاتی است که فرسوده بوده و بالتبع نیاز به قطعات لوازم یدکی دارند و از آنجاکه لوازم یدکی ماشین آلات سنگبری به صورت قاچاق وارد ایران می شود موانع زیادی را در سر راه توسعه معدنی این شهرستان ایجاد کرده است.
نیکفر تاکید کرد: در گذشته تعمیر ماشین آلات به دلیل وجود قطعات با کیفیت حدودا هر ده سال یکبار انجام می شد اما هم اکنون این مدت در بهترین شرایط به دو سال کاهش پیدا کرده و تعمیرات هم بسیار گران تمام می شود.
وی به اخذ مالیات بر ارزش افزوده از سوی دولت اشاره کرد و گفت: کالایی که به صورت قاچاق وارد کشور می شود نباید مشمول مالیات شود اما دولت مطالبه گر است و درخواست فاکتور می کند در حالیکه برای کالای قاچاق فاکتوری صادر نمی شود و این معضل در راندمان کاری اختلال ایجاد می کند و روند توسعه را متوقف خواهد کرد.
وجود 12 درصد ذخایر تراورتن دنیا در محلات/12 سال عقبیم
حجت الاسلام علیرضا سلیمی نماینده مردم محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی نیز با رد موضوع عقب ماندگی محلات از کانون‌های تولید سنگ کشور و برخورداری این شهرستان از ظرفیت عظیم تولیدات سنگ و تبدیل آن به قطب معادن تراورتن، گفت: پیشرفته ترین و با تکنولوژی ترین کارخانه های سنگ کشور در شهرستان احداث و فعالیت می کند و شصت درصد معادن تراورتن کشور و دوازده درصد تراورتن دنیا در این شهرستان است.
علیرضا سلیمی در ادامه به برخی کاستی های این شهرستان در حوزه زیرساختی معادن و سنگبری ها پرداخت و با اشاره به قدیمی بودن تکنولوژی کارخانجات گفت: تکنولوژی بکار گرفته در کارخانجات این شهرستان حدود دوازده سال از تکنولوژی روز دنیا عقب تر است که لازم است با حمایت های مادی و معنوی این نقیصه برطرف شود.
جای خالی حلقه اتصال محلات با دنیا/ سیطره ترکیه بر 40 درصد بازار سنگ
وی به ایفای نقش فعالانه وزارت صنایع و معادن در حوزه بازاریابی اشاره کرد و گفت: امروزه سنگ شهرستان محلات توسط بخش خصوصی تولید می‌شود و وزارت صنعت و معادن نتوانسته است حلقه اتصال تولیدکنندگان سنگ شهرستان محلات با بازارهای دنیا باشد و به خوبی از عهده این نقش بر نیامده است.
وی گفت: کشور ترکیه در همسایگی ایران توانسته افزون بر چهل درصد بازار سنگ دنیا را در اختیار بگیرد در حالیکه سهم ایران از بازار دنیا بسیار ناچیز است و بالغ بر هشتاد درصد تولیدات سنگ کشور مصرف داخلی دارد.
این نماینده مردم در خانه ملت خواستار تغییر نگرش ها در حوزه توسعه سنگ کشور شد و گفت: تغییر نگرش برای تصاحب بازارهای بین‌المللی ضرورت دو چندان دارد.
کم کاری از نوع سفارتی!
وی به عدم همکاری حوزه اقتصادی سفارتخانه ها در این زمینه اشاره کرد و گفت: همکاری فعالانه حوزه اقتصادی سفارتخانه ها موجب پویایی صادرات و تصاحب سهم بازارهای جهانی خواهد شد. کارشناسان اقتصادی وزارت امور خارجه و سفارت‌خانه‌ها باید اطلاعات دنیا و نیاز بازار را به فعالان حوزه سنگ کشور منتقل کنند و مطابق با نیاز دنیا بازار مصرف تعریف کنند و کار صادرات تقویت شود.
سلیمی به همکاری نامطلوب نظام بانکی با فعالان حوزه سنگ اشاره کرد و گفت: اعطای تسهیلات با نرخ بالا به معدنکاران شهرستان محلات مانع از توسعه و عرضه کالایی با قیمت مناسب می شود در حالیکه در کشورهای دیگر تسهیلات بانکی در این بخش با نرخ دو درصد اعطا می شود. روندی که در حال حاضر در کشور وجود دارد موجب عدم امکان رقابت پذیری در بازارهای دنیا خواهد شد.
مالیات سنگین کمر تولیدکننده را می شکند
وی به عدم انعطاف نظام مالیاتی کشور در اخذ مالیات از تولیدکنندگان سنگ اشاره کرد و گفت: سخت گیری در دریافت مالیات انگیزه کار بیشتر را از تولیدکنندگان گرفته است و به عبارتی کمر تولیدکننده با مالیات سنگین می‌شکند.
وی تصریح کرد: مشکلات موجود موجب شده است که تولید در کشور ما گران تمام شود و حوزه سنگ نیز از این قاعده مستثنی نیست، در چنین شرایطی رقابت پذیری از بین می رود.
دولت نقشه راه ثابتی برای مدیریت بازار داشته باشد
نماینده مردم شهرستان محلات و دلیجان با تاکید بر اینکه سیاست های دولت در رونق یا رکود بخش صنعت نقش مستقیم دارد، گفت: تصمیم دولت در این حوزه به طور کامل مشخص نیست و با تورم جهشی چه در دوره رونق و چه در بخش رکود حوزه سنگ آسیب جدی می بیند. دولت باید نقشه راه ثابتی برای مدیریت بازار داشته باشد.
وی به تعریف زیربخش هایی در حوزه سنگ اشاره کرد و گفت: خوشبختانه در شهرستان محلات در این حوزه موفق عمل شده و طرح تولید کاغذ از سنگ در این شهرستان آغاز شده و لازم است دولت در تامین تجهیزات سیاست های حمایتی را اعمال و از سرمایه گذاری کلانی که در این منطقه ایجاد شده پشتیبانی کرده و همکاری لازم در این زمینه صورت گیرد، متاسفانه در حال حاضر عدم همکاری دولت موجب شده است که روند اجرای این طرح با کندی معناداری مواجه باشد.
سلیمی تصریح کرد: شهرستان محلات از زیرساخت های لازم برای تبدیل شدن به قطب سنگ کشور برخوردار است و با توجه به وجود مزیت هایی برای تعریف زیربخش‌های مناسب در این شهرستان، نگاه حمایتی دولت به این منطقه و این صنعت یک ضرورت است. اگر این نگاه حمایتی دوچندان شود قطعا محلات گوی سبقت را از سایر کانون های تولید سنگ کشور خواهد ربود
800 معدن کشور غیرفعالند
حسین سروش دبیر کل کانون سنگ ایران و عضو شورای سیاستگذاری سنگ کشور نیز با اشاره به فعالیت بالغ بر دو هزار و هفتصد معدن سنگ در کشور اظهار کرد: بالغ بر هشتصد معدن سنگ به دلیل شرایط اقتصادی کشور غیرفعال هستند و مابقی تقریبا فعال هستند.
حسین سروش به ظرفیت تولیدی بیست و پنج میلیون تنی در معادن سنگ کشور اشاره کرد و افزود: شش هزار و پانصد واحد فرآوری در کشور در پنج استان عمده سنگ خیز شامل اصفهان، فارس، لرستان، مرکزی و خراسان فعالیت دارند که بیشترین واحدهای فرآوری را استان اصفهان به خود اختصاص داده است.
سهم پانزده درصدی شهرستان محلات از تولید خام و فرآوری سنگ
وی ظرفیت تولید در بخش فرآوری را بالغ بر صد و شصت میلیون تن در سال دانست و گفت: پانزده درصد ظرفیت تولید خام و فرآوری سنگ کشور به شهرستان محلات اختصاص دارد.
نائب رئیس خانه صنعت و معدن استان مرکزی و رئیس انجمن صنفی سنگبران شهرستان محلات با اشاره به برخورداری این شهرستان از مدرن ترین خطوط تولید سنگ جهان، عنوان کرد: شهرستان محلات در حوزه سنگ تروارتن با ظرفیت بالایی بر کل ایران سیطره دارد و علاوه بر ظرفیت حداکثری، مرغوب‌ترین تراورتن در محلات تولید و به بازار عرضه می شود.
وی تاکید کرد: متاسفانه شهرستان محلات با این پتانسیل و شایستگی ها رتبه سوم یا چهارم استخراج معادن سنگ را به خود اختصاص داده و فاصله این منطقه با نقاط سنگ خیز کشور بسیار است.
سهم یک درصدی ایران در بازار جهانی فراوری سنگ!
او با اشاره به ظرفیت هفتصد و شصت میلیون متر مربعی تولید سنگ در کشور اظهار کرد: نیاز سالانه کشور به سنگ حدود هشتاد میلیون متر مربع است و مابقی آن از ظرفیت صادراتی برخوردار است اما وضعیت آمار صادرات سنگ ایران بغرنج است و سهم ایران از بازار جهانی در حوزه فرآوری حدود یک درصد است.
سروش از کشورهای چین و ایتالیا به عنوان بزرگترین مصرف کنندگان سنگ خام دنیا یاد کرد و گفت: کشورهایی نظیر لبنان، هند و مالزی نیز در رده‌های بعدی قرار دارند.
چالشی به نام صادرات سنگ ارزان
وی با اشاره به اینکه ترکیه بزرگترین صادر کننده سنگ دنیاست که در همسایگی ایران قرار دارد، گفت: عمده صادرات سنگ ایران سنگ‌های ارزان است که چالش جدی پیش روی صادرات این کالا در کشورمان به شمار می‌رود.
پای صادرات سنگ روی صابون سیاست
به گفته این فعال حوزه سنگ، عامل واماندگی ایران در صادرات سنگ، مسائل سیاسی و تنش‌هایی است که در روابط با بسیاری از کشورها وجود دارد و نمی‌توان بازار پایداری را در تعامل با دیگر کشورها ایجاد کرد. اعمال سیاست غلط در حوزه سنگ باعث شده است که با وجود ظرفیت عظیم و شایستگی‌هایی که وجود دارد نتوانیم سنگ ایران را به دنیا معرفی کنیم. کشوری مانند ترکیه که می‌تواند الگویی برای ایران باشد از سال 1985 وارد بازار سنگ شده است و بعد از چین دومین کشور فروشنده سنگ در دنیاست و بیش از چهل درصد استخراج خود را به صورت خام و حدود هشتاد درصد تولید فرآوری شده را صادر می‌کند.
رئیس انجمن صنفی سنگبران شهرستان محلات تصریح کرد: علیرغم مزیت‌هایی که رقبای ایران از آن برخوردارند، تلاش شده است که برند سنگ شهرستان محلات مسیر انزوا را در پیش نگیرد و با ثبت بین المللی سنگ تراورتن محلات آوازه آن در جهان پیچیده و اقداماتی نظیر ایجاد پژوهشکده و خوشه سنگ به معرفی کردن این برند کمک کرده است.
استقرار مدرن ترین خطوط تولید سنگ در محلات
وی به مزیت بهتر سنگ شهرستان محلات نسبت به سایر شهرهای کشور حتی اصفهان اشاره کرد و گفت: مدرن ترین خطوط تولید سنگ کشور در شهرستان محلات مستقر است و تعداد خطوط مدرن این شهرستان با حدود افزون بر دویست کارخانه نسبت به استان اصفهان با فعالیت دو هزار کارخانه به مراتب بیشتر است. از این رو افزایش تعداد کارخانجات فرآوری و سنگبری در این شهرستان نگاه کشور را از اصفهان به سمت محلات معطوف خواهد کرد.
دولت دست از سر تولیدکننده بردارد
دبیر کل کانون سنگ ایران خواستار سرمایه گذاری بیشتر در شهرستان محلات به منظور تحقق اهداف توسعه ای با تکیه بر خطوط مدرن تولید و برخورداری از معادن غنی سنگ تراورتن شد و اظهار کرد: تنها عامل موفقیت در این حوزه و عامل تحقق اهداف، افزایش تعداد کارخانجات فعال در حوزه سنگ این است که حاکمیت دست از سر تولید کننده بردارد و به عبارتی دولت تولیدکننده را به حال خود رها کند و اجازه دهد تولیدکننده با سیاستگذاری مستقل در این عرصه فعالیت کند نه اینکه با اعمال قوانین دست و پاگیر و بروکراسی اداری موانع پیش روی تولید را روز به روز بیشتر کند.
وی با تاکید بر اینکه اولویت دولت باید حمایت واقعی از تولید باشد، تصریح کرد: نباید با اظهارات سیاسی و سلایق شخصی جلوی تولید را گرفت و بازار صادرات را با سیاسی بازی از دست ایران خارج کرد. دولت باید با تولیدکننده مهربانتر رفتار کند.
عضو شورای سیاستگذاری سنگ کشور در ادامه با تاکید بر اینکه صنعت سنگ شهرستان محلات گرفتار مشکلاتی است که سنگ کشور با آن مواجه است، افزود: با وجود تمامی این مشکلات، اما توانسته‌ایم زیرساخت‌های مناسبی را در این شهرستان فراهم کنیم.
تبعات نوسانات ارزی دامن سنگ را هم گرفته است
وی بزرگترین مشکل در حوزه سنگ شهرستان محلات را عدم توانایی تامین سنگ خام دانست و به قیمت‌های افسارگسیخته فروش سنگ خام اشاره کرد و گفت: در کنار برخی مشکلات خدماتی نظیر برق و آب و گاز و نیز مشکلات حاکمیتی در حوزه نظام بانکی، مالیاتی، تامین اجتماعی و ...، نبود نقدینگی در واحدهای سنگبری، معضلات کارگری و رکود بازار، نوسانات قیمت ارز نیز به مشکلات بیشتر دامن زده است.
برپایه این گزارش، ضعف سیاستگذاری در تمام وجوه تولید از طرفی و نبود امنیت در تولید از طرف دیگر موجب سرخوردگی تولیدکننده شده و انگیزه فعالیت را در این عرصه از تولید کننده سلب کرده است. تضمین امنیت برای فعالیت اقتصادی موضوع مهمی است که باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد. نباید دست به دست هم داد تا ظرفیت بالای سنگ شهرستان محلات پرت شود، باید با توجه به مزیت و پتانسیل بالای این شهرستان نگاه حمایتی از سنگ شهرستان محلات که پانزده درصد ظرفیت کل کشور را به خود اختصاص داده را افزایش داد تا شهرستانی پنجاه و سه هزار نفری که چهارده درصد تولید تراورتن جهان و شصت درصد تراورتن ایران را تولید می کند از این جایگاه ممتاز خود نفع ببرد و برخوردار شود و استان مرکزی نیز از قطار توسعه ای که دیگر استان های سنگ خیز کشور بر آن سوارند جا نماند.
* ایسنا
