به گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ ایران، شهرستان محلات با تولید سالانه دو و نیم میلیون تن سنگ تراورتن به عنوان کانون تولید سنگ نمای کشور نام گرفته و دوازده درصد از تولید سنگ تراورتن دنیا را به خود اختصاص داده است. هفتاد معدن سنگ تراورتن و دویست و پنجاه کارخانه فرآوری سنگ در شهرستان محلات وجود دارد و این ظرفیت به عنوان بخش مهمی از چرخه اقتصادی استان عمل می کند.

آنچه در مورد سنگ شهرستان محلات از اهمیت ویژه ای برخوردار است، تقویت زیرساخت های فراوری سنگ، جلوگیری از خام فروشی و مدیریت ضایعاتی است که از فعالیت های معادن سنگ به جا می ماند و نباید اجازه داد که این ظرفیت های ناب در درآمد زایی و ارزش افزوده از کف برود.

یکی از مسایل مهمی که در کنار تولید سنگ های تزئینی در شهرستان محلات باید مدنظر باشد، سامان ضایعات سنگ است که به صورت پراکنده و به صورت پسماندهای صنعتی در جای جای این شهرستان رها شده و از نظر زیبایی بصری و محیطی مشکلاتی را ایجاد کرده است.

شهرستان محلات در کنار تولید سنگ، به بام گل ایران شهرت دارد و یکی از مناطق کم نظیر گردشگری استان مرکزی است و به نظر می رسد سامان پسماندهای صنعتی سنگ به صورت پراکنده در آن باید در اولویت قرار گیرد.

کارشناسان امر ساختمانی و عمرانی معتقدند: لاشه های سنگ نما به منظور هر چه زیباتر کردن فضاهایی محیطی نظیر نماهای بیرونی و درونی ساختمان ها ، کف پوش ها و محوطه سازی ها و سنگ فرش خیابانی می تواند کاربرد داشته باشد و در حال حاضر این گنجینه باارزش بدون استفاده مانده است.

آنان بر این باورند که با برنامه ای اصولی و خوش فکری می توان افزایش و انباشت ضایعات سنگ را که اینک مشکلات جدی برای تولیدکنندگان معدنی شده و محیط زیست را نازیبا و آلوده کرده است به فرصتی درآمدزا ایجاد کرد و استفاده بهینه منطبق با الگوهای اقتصاد مقاومتی را در این حوزه عملیاتی کرد.

ضایعات سنگ، سرمایه ای است که به راحتی از پیکره صنعت سنگ جدا می شود و به جای دور ریختن می توان در سایه طرح های عمرانی زیباشناسانه از آن ها در عملیات ساخت و سازها و شاخه هایی از هنر استفاده بهینه کرد.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان محلات در این باره گفت: ضایعات واحدهای سنگبری که به صورت پراکنده در محیط رها شده اند، بیشترین آلاینده بصری و محیطی این شهرستان را تشکیل می دهد.

حمید عبادی افزود: در حال حاضر مدیریت اصولی برای پسماندهای سنگبری ها اعمال نمی شود و تولید کنندگان تنها به محصول نهایی می اندیشند و ضایعات آن به صورت پراکنده وجود دارد و مخاطرات متعدد تخریب و زیستی در منابع پایه منطقه به جا می گذارد.

وی ادامه داد: بیش از پنجاه درصد از ماده اولیه واحدهای سنگبری شهرستان محلات به ضایعات و پسماند تبدیل می شود و معدنکاران سنگ تزئینی پسماندها را در مکان های ممنوعه به صورت غیرقانونی تخلیه می کنند و باید این چالش هر چه زودتر حل شود.

وی اظهار کرد: از تخلیه ضایعات سنگی در نزدیکی مناطق مسکونی، گرد و غباری پراکنده می شود که به صورت ریزگرد در فضا معلق می ماند و باعث بیماری های تنفسی ساکنان می شود.

عبادی ادامه داد: ضایعات سنگ شهرستان محلات از نوع سنگ تراورتن است که غبار آن حاوی سیلیس می باشد و این ذرات می تواند به قسمت های عمقی ریه برسد و باعث بیماری به نام سیلیکوزیس شود.

وی ادامه داد: پودر سنگ حاصل از تولید سنگ شامل مخلوط آب و ذرات بسیار ریز، از دیگر پسماندهای سنگبری های شهرستان محلات است که در بخشی از عرصه های بکر طبیعی را از بین برده است و در محیط به شکل ملموس قابل رویت است.

عبادی افزود: این پودر سنگ ها با بارندگی به مواد روان و رقیق تبدیل می شود که با ورود آن ها به طبیعت بستر قلیایی شدن خاک و اثرات سوء بر رشد گیاهان وآلودگی آب های زیر زمینی فراهم می شود.

وی گفت: ذرات معلق و پودر شده سنگ با مخلوط شدن با آب به محلول سیمانی تبدیل می شود که با جمع آوری و تخلیه آن در عرصه های طبیعی حاصلخیزی خاک را از بین می برد.

عبادی افزود: به منظور جلوگیری از تخلیه پراکنده ضایعات واحدهای سنگبری، سه مکان در سطح شهرستان محلات شامل رقده، نخجیروان و نیم ور در نظر گرفته شده است.

وی گفت: سال گذشته چهل و دو اخطار زیست محیطی به واحدهای سنگ بری که اقدام به تخلیه ضایعات در محل های غیر مجاز می کردند داده شد و شش واحد سنگ بری متخلف نیز به مراجع قضایی معرفی شدند.

رئیس انجمن صنفی سنگبران شهرستان محلات با تایید بالا بودن ضایعات سنگ در کارگاه های فرآوری سنگ تزئینی گفت: ضایعات،باطله ها،نخاله ها و دورریز سنگ هنگام فرآوری در این کارگاه ها از میانگین جهانی پانزده درصد بیشتر است.

حسین سروش افزود: بر اساس استاندارد و میانگین جهانی چهل و پنج درصد از سنگ ورودی به هر واحد سنگ بری،هنگام فرآوری می بایست به لاشه و ضایعات تبدیل شود که این رقم در واحدهای سنگ بری این شهرستان پنجاه تا شصت درصد است.

وی، برخوردار نبودن برخی واحدهای سنگبری از فناوری روز به دلایلی همچون تحریم ها، کمبود نقدیندگی و سرمایه در گردش را عامل ضایعات بالای سنگ دانست.

وی عنوان کرد: به روز کردن هر خط تولید سنگ نیاز به بیش از صد و بیست میلیارد ریال سرمایه دارد که تامین آن از توان تولید کنندگان این شهرستان در حال حاضر خارج است.

رئیس انجمن صنفی سنگبران شهرستان محلات توضیح داد: پرداخت نشدن تسهیلات در چند سال اخیر و یا پرداخت تسهیلات با نرخ سود بالا، انگیزه برای تولید بیشتر و با کیفیت تر در واحدهای سنگ بری این شهرستان را از بین برده است.

شهردار شهرستان محلات نیز گفت: دور ریزهای سنگ در این شهرستان سرمایه های ملی ارزشمندی هستند که می تواند تبدیل به فرصتی برای افزایش ارزش افزوده شوند.

جلال آقارضایی افزود: یکی از مهمترین مباحثی که در زمینه صنعت سنگ وجود دارد استفاده درست از ضایعات این صنعت است، در صورت رشد و توسعه هنر مجسمه سازی می توان امیدوار بود که ضایعات سنگ در قالب مجسمه ها و تندیس های با ارزش به مردم ارائه شود.

آقارضایی گفت: بسیاری از کشورها با تقویت هنر پیکرتراشی و تندیس سازی توانسته اند به موفقیت چشمگیری در این زمینه دست پیدا کنند و سنگ های بدون استفاده که در محیط بلااستفاده و دردسرساز شده اند به ارزش افزوده تبدیل کنند.

وی بیان کرد: شهرداری محلات در نظر دارد سال آینده سمپوزیوم مجسمه سازی را با مشارکت بخش خصوصی در شهر محلات برگزار کند.

شهردار شهرستان محلات گفت: بر اساس این طرح ابتدا با فراخوانی همه مجسمه سازها را با طرح هایشان به دبیرخانه این سمپوزیوم بازخوانی کند و هیات داوری از بین طرح های ارسالی دوازده طرح منتخب را معرفی کند.

آقارضایی اظهار داشت: دوازده نفری که طرح آن ها توسط هیات داوری گزینش می شود به شهرستان محلات دعوت شده و سنگ و وسایل مورد نیاز را در اختیار می گیرند تا در مدت یک ماه طرح های خود را اجرا کنند.

وی با بیان اینکه در انتخاب و اجرای این طرح ها ارزش های ملی و مذهبی و همچنین ظرفیت های بومی مورد توجه قرار دارد گفت: با حضور این هنرمندان در شهر محلات کارگاه آموزشی برگزار می شود تا علاقه مندان در کنار این اساتید آموزش ببینند و این رشته مهم هنری به عنوان کسب و کار جدید بنیان گذاشته شود.

وی توضیح داد: ایده های تزئینات ساختمانی و نما با استفاده از قطعات ضایعات نیز از برنامه هایی است که شهرداری به عنوان اولویت به آن ورود خواهد کرد.

شهرستان محلات در جنوب استان مرکزی در صد و پانزده کیلومتری اراک قطب تولید سنگ،ماهی زینتی وگل وگیاهان زینتی کشور است.

* ایرنا